Powtarzajcie za mną 2024

Open Group (Yuriy Biley, Pavlo Kovach, Anton Varga)

  • typ obiektu: wideo
  • rok powstania: 2024
  • materiał/technika: jednokanałowa instalacja wideo, karaoke
  • wymiary: 35'13''
  • numer inw.: V-79

Kilka tygodni przed rozpoczęciem rosyjskiej inwazji w Ukrainie w marcu 2022 roku Yuriy Biley, Pavlo Kovach, Anton Varga – artyści tworzący Open Group – natknęli się na ulotkę Na wypadek zagrożenia lub wojny, wydaną przez Centrum Komunikacji Strategicznej i Centrum Bezpieczeństwa Informacji przy Ministerstwie Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy. Była to 25-stronicowa instrukcja z praktycznymi poradami, jak zachować się w przypadku m.in. nalotu, ostrzału artyleryjskiego, syreny ostrzegawczej itp. Umiejętność rozpoznania konkretnego typu broni na podstawie wydawanego przez nią odgłosu mogła ocalić życie. Ulotka zainspirowała grupę do stworzenia filmów Powtarzajcie za mną 2022 i Powtarzacie za mną 2024.

Oba filmy mają tę samą strukturę narracji: ukraińscy uchodźcy przedstawiają się i wymieniają nazwę broni; pojawia się czarna plansza z definicją; kamera wraca do protagonisty, który naśladuje zapamiętane dźwięki broni i zaprasza widzów do zrobienia tego samego, mówiąc: „Powtarzajcie za mną”. W pierwszym filmie wypowiadają się uchodźcy wewnętrzni ze wschodu Ukrainy i przebywający we Lwowie, w drugim – ukraińscy uchodźcy mieszkający za granicą: we Wrocławiu, Wiedniu, Berlinie, Wilnie, Nowym Jorku czy Tullamore w Irlandii. Wydaje się, że obie realizacje różnią się przede wszystkim nastrojem. W 2022 roku dominowały poczucie siły i jedności, globalna mobilizacja w walce o wspólny cel oraz bezpośrednia pomoc. W 2024 roku w związku z niewystarczającym wsparciem i opóźnieniami w dostawach amunicji nikła nadzieja na szybkie zakończenie wojny. W Pawilonie Polskim w Wenecji przed ekranami artyści postanowili ustawić mikrofony dla publiczności, za nimi stoły i krzesła wzorowane na meblach turystycznych, które stworzyły parodię baru. Cała instalacja została skąpana w czerwonym świetle. Zestawienie Powtarzajcie za mną 2022 i Powtarzajcie za mną 2024 podkreśliło ponury fakt trwania zbrojnego konfliktu.

Artyści uczynili z formy karaoke narzędzie komunikacji jednostkowego doświadczenia. Świadectwa oralne uchodźców budują „pamięć komunikacyjną” – termin zaproponowany przez Jana Assmana – część pamięci zbiorowej trwającej trzy lub cztery pokolenia. To alternatywa dla przekazów medialnych na temat wojny, pozwalająca świadkom wydarzeń przerwać otaczającą ich ciszę i zabrać głos. Mówiąc „powtarzajcie za mną”, zachęcają widzów do zajęcia ich miejsca, co tak naprawdę nie jest możliwe, ale może obudzić uczucie empatii wytrącające ze stanu obojętnej bierności. Relacje stanowią rodzaj instrukcji dla wszystkich, którzy w przyszłości mogą stać się ofiarami wojny. Słuchanie symulacji dźwięków broni budzi niepokój, a obserwowanie, jak strata domu lub bliskich zamienia się w zbiór opowieści i mroczną wiedzę, jest deprymujące. Jedocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że zdolność rozpoznania rodzaju broni na podstawie wydawanych przez nią dźwięków nieraz ocaliła ludzkie życie.

Inne prace z tej kategorii

  • Zdjęcie pracy Śniło mi się, że się obudziłem
    Śniło mi się, że się obudziłemMonster Chetwynd2022
  • Zdjęcie pracy Wielka scena
    Wielka scenaAgnieszka Kalinowska2005
  • Zdjęcie pracy Ewa stoi (dialog)
    Ewa stoi (dialog)Ewa Zarzycka2011