Pejzaż XXI
- typ obiektu: malarstwo
- rok powstania: 1978
- materiał/technika: akryl, płótno
- wymiary: 92 x 64 cm
- numer inw.: M-11
- reprodukcja na licencji: CC BY-NC-ND 3.0
Roman Artymowski malował w latach 50. postimpresjonistyczne figury i pejzaże. Z czasem w jego pracach pojawiła się wyraźna konstrukcja geometryczna, a w połowie lat 70. głównym motywem swoich obrazów uczynił kulę. Ograniczenie różnorodności rozwiązań kompozycyjnych do jednego pozwoliło skupić uwagę widza na rozwiązaniach kolorystycznych – wyrafinowany kolor przełamywał schematyzm kompozycji geometrycznej, kojarząc się z egzotycznym, przedstawiającym słońce nad horyzontem pejzażem. Jego intensywność wynikała z doświadczenia płaskiego pustynnego krajobrazu Iraku – od 1959 roku artysta regularnie odwiedzał ten kraj i uczył grafiki w Bagdadzie. Poza realnym odniesieniem kule mają też znaczenie symboliczne – są zapisem radości, nadziei, ale też poczucia zagrożenia. Krytyczka i historyczka sztuki Bożena Kowalska pisała, że obrazy „dzięki ograniczeniu środków i geometryzacji zyskały […] monumentalizm, dzięki rygorowi ładu – czystość i harmonię, dzięki różnorodności świetlnych i kolorystycznych rozwiązań – dynamikę i napięcia lub uciszenie. Czasem zaś te wszystkie, choć tak oszczędne środki potrafią przywołać myśl o tajemnicy bytu, kosmosu i nieskończoności”.