Aktywność człowieka żyjącego w XXI wieku ma miejsce w „rzeczywistości” nazwanej tak przez teoretyków. To przestrzeń kształtowana przez media – w ich tradycyjnym rozumieniu – takie jak telefon, radio, telewizja i kino lub bardziej nowoczesne jak internet, facebook i blogi. Wszystkie te elementy już dawno wśliznęły się do naszego życia, budując ścieżki do intymnego wewnętrznego świata człowieka. Widzowie Videoramy płyną ze spokojnym nurtem poruszających się obrazów. W projekcjach współczesna mieszanka rzeczywistości i wirtualności odzwierciedla wspomnianą  „rzeczywistość”, intensywnie oddziałuje na ludzką percepcję. Zestawienie proponowanych prac tworzy eksperymentalne przestrzenie i elokwentne kombinacje wizualne: w dialektyce wizualnego przesytu i koncentracji estetycznej, widz zanurza się w otoczeniu/projekcji, dostrajając jednocześnie swoją wrażliwość i percepcję.

Prace prezentowane w ramach Videoramy operują różnym rodzajem czasu: znalazły się wśród nich dzieła narracyjne, a także dynamiczne klipy i realizacje oparte na trwaniu i kontemplacji atmosfery, przestrzeni i nastroju możliwej dzięki sztucznemu rozciągnięciu czasu.

NARRACJA

Nie ograniczam się do rzeczy historycznie rozsądnych lub osiągalnych, ale badam możliwości produkcji filmowej do momentu anachronicznego paradygmatu, który wypełnia strukturę filmu samego w sobie.
Rainer Ganahl

Przyjemność opowiadania historii jest niezaprzeczalna. Punktem początkowym krótkich historii prezentowanych w Videoramie są biografie, sztuki teatralne, seriale telewizyjne oraz fabuły napisane przez samych artystów, którzy starają się tworzyć wyróżniające się, etyczne, niemoralne, absurdalne, inteligentne i zabawne dzieła. Rainer Ganahl, Mara Mattuschka & Gabriele Szekatsch i Paul Divjak proponują prace najbardziej narratywne.
Film Rainera Ganahla Ten, który jedzie rozgrywa się pod koniec XIX wieku, przedstawia samego artystę w roli Alfreda Jarry’ego, wynalazcy patafizyki i jego bohatera Króla Ubu.

Logika nonsensu i fantazje Jarry’ego na temat futurystycznych maszyn i pigułek, które pokonują fizyczne ograniczenia człowieka, zostały skonfrontowane z niemal identyczną nauką. Badania dwóch kobiet krążące wokół tematyki analnej poznajemy w pracy Mary Mattuschki & Gabrieli Szekatsch Przedsiębiorstwo mechanicznego tyłka. Jak poprzednie dwa wspomniane dzieła, ten ekspresyjny czarno-biały film utrzymany w retrofuturystycznej stylistyce został zawieszony w czasowej próżni, w strefie wolnej od historii, wypełnionej wizualnymi doznaniami.

Paul Divjak w wideo Sun Land, w którym sfilmował upośledzone dzieci, prezentuje niezwykle emocjonalne podejście do kwestii widzenia i bycia widzianym. Podejmując kontrowersyjny z perspektywy  społeczno-politycznej temat, stawia wyraźną granicę pomiędzy dokumentacją a wojeryzmem. Jego kamera nie wchodzi w prezentowaną sytuację na siłę, nie dokonuje aktu przemocy, raczej utrwala bezpośrednie, wesołe i autentyczne interakcje zachodzące pomiędzy osobami zaangażowanymi w tworzenie tego filmu.

• Mara Mattuschka & Gabriele Szekatsch, Przedsiębiorstwo mechanicznego tyłka / Unternehmen Arschmaschine, 1997, 16 min 18 s, dzięki uprzejmości artystów © artyści
• Rainer Ganahl, Ten, który jedzie / Ce qui roule, 2008, 36 min 30 s, dzięki uprzejmości artysty, Les Laboratoire Paris, Fruit and Flower Deli New York, Elaine Levy Project Bruxelles © artysta
• Walter Seidl, Bez tytułu (Galotti) / Untitled (Galotti), 2009, 6 min 59 s, dzięki uprzejmości artystów © zdjęcia: Walter Seidl, tekst & głos: Elfriede Jelinek, muzyka: Stefan Geissler, produkcja: Stefan Geissler & Walter Seidl
• Paul Divjak, Sun Land / Sonnenland, 2000, 15 min 45 s, dzięki uprzejmości artysty, dystrybucja i sprzedaż: sixpackfilm © artysta

TRANSFORMACJA

Renate Bertlmann maluje za pomocą kamery. Jej Krótkie metraże – seria wizualnych impresji z akompaniamentem dyskretnej muzyki – ukazuje kalejdoskopowe załamanie kolorów i kształtów, materiałów wyszywanych kamieniami, ekspresyjnej mody, melancholii zawartej w powolnej panoramie przestrzeni pustyni, czy wypełnionej patosem urbanistycznego krajobrazu z muzyką Avro Pärt. Fotograficzna spostrzegawczość Bertlmann i rozmycie obrazu, penetruje rzeczywistość. Jej zmysłowe prace badają stan przejścia, opisują zmiany i mutacje, kwestie również poruszone w jej wcześniejszej pracy Formationen zrealizowanej z użyciem obiektów wykonanych z lateksu.

W Bestiarium Axela Stockburgera wiedeński dandys z VIII dzielnicy przez czterdzieści minut recytuje słowa, których znaczenie – a są to imiona Pokemonów – jest dostępne tylko wtajemniczonym.

Ta dziwna i mistyczna inwokacja została skonfrontowana z pracą BitteBitteJaJa Wyborny żywy trup. Odnosi się do zabawy uprawianej m.in. przez surrealistę André Bretona. Dwoje artystów: Roland Rauschmeier i Ulu Braun, kolejno i bez wzajemnej wiedzy o dokonanym wyborze materiału wizualnego, dodali horyzontalne fragmenty materiału filmowego przedstawiającego postacie, akcję oraz scenerię do filmu. Materiał found footage  został zaczerpnięty z filmów Diabelska pieczeń Rainera Wernera Fassbindera oraz dokumentów telewizyjnych. Surrealizm krzyżuje się tu z realistycznymi korzeniami kinematografii.

Pracując na poziomie metafory, Anna Jermolaewa cynicznie zatytułowała swoją pracę Droga w górę. Wideo jest krytyką o społeczno-politycznym charakterze i przedstawia klatkę w sklepie zoologicznym w Mexico City, wypełnioną szczurami. Gryzonie wspinają się po szklanych ściankach, aby się uwolnić – beznadziejna walka o przetrwanie! Widza irytuje ta dziwna mieszanka współczucia i ohydy, uczucia te wbijają się w umysł z hiperrealistyczną nagłością niczym koszmar.

• BitteBitteJaJa (Ulu Braun / Roland Rauschmeier), Wyborny żywy trup / Cadavre Exquis Vivant – Erasmus von Rotterdam, 2009, 1 min 30 s, dzięki uprzejmości artystów © artyści
• BitteBitteJaJa (Ulu Braun / Roland Rauschmeier), Wyborny żywy trup / Cadavre Exquis Vivant – Henri Bequerel, 2009, 1 min 20 s, dzięki uprzejmości artystów © artyści
• BitteBitteJaJa (Ulu Braun / Roland Rauschmeier), Wyborny żywy trup / Cadavre Exquis Vivant – KasparHauser, 2009, 1 min 20 s, dzięki uprzejmości artystów © artyści
• Paul Divjak, Podróż / Journey, 2001, 1 min 20 s, dzięki uprzejmości artysty, dystrybucja i sprzedaż:
  sixpackfilm © artysta
• Station Rose, Taśma przyrodnicza / Naturband, 2001, 5 min 30s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – Obcy / Shortcuts – Alien, 2002, 2 min 37 s
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – Lusterko / Shortcuts – Lookingglass, 2001, 1 min 38 s
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – Ożywcza litania / Shortcuts – Zwitscherlitanei, 2002, 2 min 10 s
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – Bujane krzesło / Shortcuts – Rockingchair, 2001, 1 min 50 s
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – Formowanie / Shortcuts – Formationen, 2001, 2 min 51 s
• Renate Bertlmann, Krótkie metraże – D 29-X / Shortcuts – D 29-X, 2002, 1 min 53 s
  dzięki uprzejmości artysty © wideo: artystka, muzyka: Jochen Vetter / Helmut Scherner
• Josh Müller, ton i muzyka / le ton et la musique, 2006/2008, 5 min 44 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta

ABSTRAKCJA

Jednym z moich najważniejszych celów, podobnie jak i moich kolegów, jest zdefiniowanie sztuki jako wydarzenie totalne, w którym dźwięk, obiekt, ruch, kolor, psychologia są połączone – wówczas (ludzkie) życie mogłoby być sztuką.
Wolf Vostell

Prace tworzone przez Axela Stockburgera i Thomasa Draschana nadwyrężają delikatny aparat percepcyjny człowieka: obrazy w Abstrakcji i Przyjemności ogłuszają ludzkie zmysły nagłym staccato. Thomas Draschan korzysta z wycinków z gazet wyszukanych na pchlich targach, podczas gdy w swej serii Aleph, Axel Stockbucker definiuje pojęcia jak „abstrakcja” korzystając z rezultatów poszukiwań online przeprowadzonych w archiwach i graficznych bazach danych. Tym sposobem nominalne pojęcie „abstrakcji” zostaje przetworzone przez słowno-obrazkowe tłumaczenia dokonane nie przez artystę lecz miliony użytkowników sieci. Obrazy następują po sobie z dużą częstotliwością zbliżając się do granicy identyfikacji – używając prędkości, Stockburger i Draschan zmieniają figuratywne obiekty w abstrakcję i pokazują różne możliwe podejścia do zalewającej ludzkości fali obrazów: wysiłki podejmowane z potrzeby porządku i systematyczności kontrastują z pasją kolekcjonera. Pozostaje jedynie wizualne mgnienia fragmentów obrazów, które jak strzępy snów lub odłamki świadomości, stymulują mózg podtrzymując jego pracę.

W Świetle gwiazd Tiny Frank i Petera Rehberga to rozedrgane wideo zawiera komputerowo wygenerowaną animację, wizualizację, abstrakcyjny obraz i sztucznie wytworzony dźwięk. Zmiany koloru, dźwięku, formy oraz prędkość w jakiej po sobie następują tworzą labirynt, w którym łatwo się zatracić.

• Axel Stockburger, Abstrakcja / Abstraction, 2008, 1 min 8 s, dzięki uprzejmości: Kunstverein Medienturm, Edition Medienturm © artysta
• Nicolas Jasmin, Co my / Was Wir, 1998–2009, 1 min, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Nicolas Jasmin, Wszystkie widzialne obiekty / All Visible Objects, 1988–2009, 1 min, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Thomas Draschan, Przyjemność / Freude, 2009, 2 min 12 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Tina Frank / Peter Rehberg, Światło gwiazd 1 / Starlight 1, 2003, 3 min 16 s, dzięki uprzejmości artysty © wideo: Tina Frank, audio: Peter Rehberg

ANIMACJA

Animacja nie jest sztuką tworzenia ruchomych obrazów, lecz sztuką ruchów, które są narysowane.
Norman McLaren

Rudolf Polanszky pracą Małpi muzikal II. Pamięć i muzyka. Wersja wiedeńska nawiązuje do estetyki wczesnego wideoartu. Artysta, dzieląc ekran na dziewięć części, tworzy kakofonię dźwięku i obrazu ukazującego go grającego w dysonansie z samym sobą, jako złożonego z fragmentów schizofrenicznej osobowości, eksperymentującego z paralelnymi tożsamościami. Powstaje zapętlone wideo trwające w nieskończoność, na wiązując bezpośrednio do motywu spirali.

W Ludziach, którzy lubią Bonnie Tyler Susanne Jirkuff przerysowuje fanów z autentycznej strony poświęconej Bonnie Tyler, dodaje im prawdziwe głosy, które wspólnie śpiewają hit piosenkarki Total Eclipse of the Heart. Ta animacja rozprawia się z kulturą pop i fanów, dekonstruuje mit gwiazdy, stwarza okazję do wyreżyserowanego odtworzenia piosenki we współpracy z publicznością.

Prezentujemy także animacje utrzymane w innej estetyce, takie jak prace Berwalda Rockenshauba, Veroniki Schubert i Huberta Sieleckiego. Fabryka książek Sieleckiego pokazuje łańcuch współgrających ze sobą przedmiotów użytku codziennego, pomysł zaczerpnięty z klasycznego wideo tak działają rzeczy duetu Fischli/Weiss.

Veronika Schubert w animowanym kolażu Tuszowy zabójca przełamuje tradycyjne struktury narracyjne, łączy na poziomie dialogów i obrazów fragmenty niemieckiego serialu telewizyjnego Tatort (Miejsce zbrodni) i rysuje je niebieskim tuszem.

Ruchome obrazy w projekcjach idą w zgodzie z duchem dzisiejszych czasów. Niektóre perfekcyjne, inne tandetne, czasem sarkastyczne jak Rzeźby Alephi Erwina Wurma czy Małpi teatr Anny Jarmolaewej.

• Rudolf Polanszky, Der musikalische Affe II, Gedächtnis und Musik, Wiener Fassung / Małpi musical II. Pamięć i muzyka.  Wersja wiedeńska, 2006, 5 min 4 s, dzięki uprzejmości Galerie Konzett  artysta
• Erwin Wurm, Rzeźby Adelfiego / Adelphi Sculptures, 1999, 18 min 15 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Anna Jermolaewa, Małpi teatr / Affentheater, 2002, 3 min 8 s, dzięki uprzejmości artystki © artystka
• Susanne Jirkuff, Ludzie, którzy lubią Bonnie Tyler / People who like Bonnie Tyler, 2009, 6 min 4 s,
  dzięki uprzejmości artystki © wideo: artystka, kompozycja: Jim Steinman.
• Susanne Jirkuff, Trzyma nas / Hold us down, 2005, 5 min 24 s, wideo: Susanne Jirkuff, muzyka: Rae i Christian, feat. the Congos © artystka
• Gerwald Rockenschaub, bez tytułu / ohne Titel, 2001, 3 min 31 s, dzięki uprzejmości Galerie Mehdi Chouakri, Berlin © artysta
• Hubert Sielecki, Fabryka książek / Buchfabrik, 2008, 3 min, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Hubert Sielecki, (Filmgruppe A.S.K.: mit Paul Braunsteiner, Josef Nermuth), Bohater / Die Helden, 1992, 5 min 10 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Veronika Schubert, Tuszowy zabójca / Tintenkiller, 2009, 4 min 30 s, dzięki uprzejmości artystki © artystka
• Franz Schubert, Świeczka / Kerze,  2008, 3 min 11 s, dzięki uprzejmości artysty

DZIAŁANIE

„Interwencja: przybyć i zmienić, osiedlić się lub utrudnić działanie, dyskusję itp.”.

W swych performansach, interwencjach i dokumentach Leopold Kessler, Stephan Lugbauer i Stermann & Grissemann pokazują różne formy subtelnego przeciwstawienia się normom społecznym, stereotypowym zachowaniom społecznym. Ich krytyczne wideo wpisujące się w tradycję artystycznego aktywizmu proponuje alternatywne spojrzenie na te kwestie, umożliwia działanie i pokazuje możliwe strategie przetrwania.

Stermann & Grisseman w kabaretowej konwencji wygłaszają swoje obawy o społeczeństwo i zagłębiają się w czeluści ducha austriackiego. Te cyniczne prace dotykają problemów ksenofobii, rasizmu i niemieckości. W anarchicznym humorze, zniekształcają społeczną i polityczną sytuację w sposób niemal profetyczny.

Leopold Kessler interesuje się kwestiami organizacji przestrzeni publicznej oraz zasadami, które nią rządzą. W Sprywatyzowanym / Paryż rejestruje działania w strukturze miejskiej: za dnia instaluje w latarniach ulicznych urządzenia umożliwiające ich gaszenie za pomocą pilota. Jak często czyni to w swych pracach, ingeruje w i kwestionuje infrastrukturę utworzoną w celu ulepszenia życia mieszkańców miast i dającą poczucie bezpieczeństwa w kontrolowanej i sprawnie funkcjonującej sferze publicznej. Gdzie jest granica między prywatnym i publicznym? Do kogo należy miasto?

W Ewoluacjach, dokumencie nakręconym w Meksyku, Stephan Lugbauer pokazuje ulicę jako miejsce, w którym zarabia się na życie: poprzez zdjęcia i rozmowy przedstawia ojca i jego dwóch synów, gdy w strojach klaunów zapewniają jarmarczno cyrkową rozrywkę kierowcom uwięzłym w korkach ulicznych.

• Leopold Kessler, Privatisiert / Paris, 2005, 3 min, dzięki uprzejmości Galerie Andreas Huber, Wiedeń
  © artysta
• Stermann & Grissemann, Niemiecki telefon – quiz / Das deutsche Telefon-Quiz, 2007, 2 min 14 s
• Stermann & Grissemann, Taniec z gwiazdami / Dancing Stars, 2005, 2 min 3 s
• Stermann & Grissemann, Niemiecka godzina gotowania / Die deutsche Kochstunde, 2006, 2 min 49 s
• Stermann & Grissemann, Slam poetycki / Poetry Slam, 2007, 2 min 24 s
  Regie: David Schalko, Eine Produktion des © ORF Alle Rechte vorbehalten
• Stephan Lugbauer, Ewolucje / Evoluciones, 2007, 8 min 18 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Anna Jermolaewa, Droga w górę / The Way Up, 2008, 3 min 14 s, dzięki uprzejmości artystki © artystka
• Klaus Auderer, Jutro jesteśmy martwi / Tomorrow We Are Dead, 2004–2008, 10 min
  (fragment cyklu wideo), dzięki uprzejmości Galerie Christine Mayer, München; Galerie Sabine Knust, München; Galerie Dana Charkasi, Wiedeń © artysta

RUCH

Praca Dariusza Kowalskiego Interstate ukazuje amerykańską autostradę jako przestrzeń publiczną i miejsce społecznych interakcji. Do rejestracji obrazu nie użyto kamery, ale aparatu fotograficznego, a ścieżka dźwiękowa nie została nagrana na miejscu, lecz ściągnięta z internetu. Zachodzące w realnej przestrzeni epizody przyśpieszania i zwalniania, bezruch i szybkość, w filmie Kowalskiego zostały doprowadzone do granic absurdu. Mieszkający w Wiedniu artysta w swoich pracach odzwierciedla funkcje i współrzędne medium wideo i jego czasową zmienność. Skupienie się na miejscu i medium łączy także prace Johannesa Hammela, Nicolasa Jasmina, Sabiny Maier oraz Markusa Schinwalda, których przedmiotem jest ciało w ruchu i to, czemu jest ono podporządkowane. Performerka w filmie system of transitions Johannesa Hammela, owładnięta dźwiękiem, porusza się pomiędzy powierzchnią a otchłanią; dzięki kontrolowanej sekwencji ruchów uchodzi przed zagrożeniem ze strony czarnej przestrzeni. Interakcje pomiędzy samokontrolą, siłą wyrazu i zapomnieniem o sobie cechują również działania bohaterów pozostałych filmów: gimnastyczek odtwarzających układ z jednej z dawnych komunistycznych spartakiad (w Pradze) na filmie 16 mm Sabiny Maier, aktorów wpadających w automatyzm w niekończącej się pętli w pracy Markusa Scheinwalda oraz stojącego na głowie tancerza breakdance Nicolasa Jasmina.
Zimowy alpejski krajobraz jest scenerią pracy Tomasa Ellera: helikopter krążący zgodnie z choreograficznym układem, wydaje się być obdarzony życiem i realizować jakiś złowrogi scenariusz. Praca wywołuje mieszane odczucia, oscylujące pomiędzy poczuciem kierunku a dezorientacją, wrażeniem przypadkowości i zaplanowania, kontroli i bezwładu.
Kto nad czym tutaj panuje? Czy człowiek panuje nad swoimi wynalazkami, czy technika zawładnęła jej twórcą?

• Dariusz Kowalski, Droga międzystanowa / Interstate, 2006, 10 min, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Tomas Eller, 2007, 4 min, 34 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Tomas Eller, Elektryczna noc / Electricnight, 2002, 7 min 21 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta
• Johannes Hammel, system przejść / system of transitions, 2003, 9 min 44 s © realizacja:Johannes Hammel; muzyka: Heinz Ditsch; Darstellerin: Helga Guszner; choreografia: Willi Dorner; produkcja: Navigator Film, Courtesy sixpack Film
• Sabine Maier, Küpele Central, 2005, 4 min 35 s, dzięki uprzejmości artystki © artystka
• Nicolas Jasmin, Breaker, 2002, 1 min 48 s, dzięki uprzejmości artysty © artysta