Instagram Zachęty | @galeria_zacheta

artystki i artyści: Weronika Wysocka, Żurnal Zin, Aneta Grzeszykowska i Jan Smaga, Alina Szapocznikow i Ryszard Stanisławski, Zuzanna Bartoszek, Hugo Kaszycki, Dominika Olszowy, Zuza Golińska i Trin Alt, Planeta, Milena Liebe i Ivana Angelovna, Tosia Leniarska i Ewa Poniatowska, KEM, Joanna Piotrowska
kuratorki: Milena Liebe, Magdalena Komornicka, Weronika Wysocka

Na przestrzeni lat technologia przekształciła charakter stosunków społecznych, wpływając dziś na wszystkie sfery naszego życia. Badacze i przedstawiciele mediów od dawna mówili o emocjonalnych kosztach uzależnienia od internetu, a pokolenie ludzi urodzonych po 1995 roku coraz mniej czasu spędza w realnym świecie. Razem z rozwojem mediów społecznościowych postępuje także zmiana obyczajowa – udostępniamy coraz więcej informacji o sobie, przestając rozróżniać to, co prywatne od tego, co publiczne. W związku z tym pojawiły się zaburzenia osobowości, lęki przed kontaktem fizycznym z drugą osobą, język emoji i tzw. nowa emocjonalność.

Dziś wskutek pandemii zatarcie granic między rzeczywistością wirtualną a realną stało się nagle doświadczeniem masowym na niespotykaną wcześniej skalę. W marcu na całym świecie zostały wprowadzone zasady służące zapobieganiu zakażeniom, zwane dystansowaniem społecznym (social distancing), a życie zawodowe i prywatne wielu z nas przeniosło się do internetu. Światowa Organizacja Zdrowia zaapelowała o nazywanie izolacji dystansowaniem fizycznym (physical distancing), jakby dzięki ciągłemu byciu online tylko ciało poddawane było kwarantannie.

Ale czy tak jest w istocie? Czy kontakt przez internet może zastąpić kontakt osobisty, dotyk, zapach, język ciała drugiej osoby? Czy obecność na ekranie kogoś, za kim tęsknimy, zaspokaja czy wzbudza jeszcze większe pragnienie i pogłębia poczucie dystansu? Czy internet w relacjach międzyludzkich może pełnić funkcje fantomowego ciała? Czy bliskość w świecie wirtualnym jest możliwa? Czy choć jesteśmy ze sobą połączeni, czujemy się samotni?

Nurtujące nas po wprowadzeniu tzw. pierwszego lockdownu pytania stały się punktem wyjścia dla performatywnej wystawy Scrolling the System, która od 6 kwietnia do 1 czerwca odbywała się na Instagramie Zachęty (@galeria_zacheta). Projekt rozwijał się w czasie rzeczywistym i reagował na zmieniające się nastroje i emocje społeczne – od początkowego zachłyśnięcia się nową rzeczywistością, przez narastające lęki o przyszłość, tęsknotę za fizycznością, po frustrację i zmęczenie. Wykorzystałyśmy emocjonalny charakter i specyfikę mediów społecznościowych, by opowiadać o tym, co teraz przeżywamy, a także by w tym trudnym czasie pozostawać w kontakcie z publicznością i artystami. Na wystawę powstały prace o miłości i bliskości, samotności, związkach na odległość kiedyś i dziś, budowaniu relacji z urządzeniem, uciekaniu w świat gier i wizjach świata po epidemii.

Konieczność pracy zdalnej, szkoła i wydarzenia kulturalne online, transmisje live, wideo konferencje, Zoom, Skype, FaceTime – jeśli kiedyś uciekaliśmy w świat wirtualny, to czy teraz uciekamy przed nim? Jak czuliśmy się w pierwszych dniach izolacji, a jak czujemy się dziś? Czy rok życia wirtualnego zmienił nasze relacje romantyczne, rodzinne i służbowe? Jak będzie wyglądał teraz świat? Jak zmieni się internet? I jak my będziemy z niego korzystać? – zadane w kwietniu 2020 roku pytania pozostają wciąż niepokojąco aktualne.