Instalacja Marka Sobczyka Prosta tęcza – w formie tęczy nietypowej, bo prostokątnej – stanęła po raz pierwszy na placu Małachowskiego w ramach wystawy Epitafium i siedem przestrzeni. Drogi, tradycje i osobliwości życia duchowego w Polsce odbite w lustrze sztuki pod koniec XX wieku (24.06–28.07.1991), przygotowanej przez Janusza Boguckiego i Ninę Smolarz. Sobczyk własnoręcznie zbił tęczę z desek, pomalowanych na siedem kolorów. Była to praca z wykorzystaniem starych, ciesielskich metod, wymagających wiele wysiłku. Instalacja pozostała na skwerze przed Zachętą jeszcze długo po zamknięciu wystawy, jako codzienny element otoczenia galerii, witający i żegnający jej gości. Trudno jest wskazać konkretny moment demontażu instalacji.

W wywiadzie udzielonym po latach Sobczyk opowiadał: „Interesowało mnie wtedy zagadnienie przestrzeni – siedem barw, tęcza miała je wyraźnie wyznaczyć. Sama jej symbolika mniej mnie zajmowała. Gdzieś w tle była świadomość, że przywołuję biblijny symbol porozumienia, ale nie to było najważniejsze. Przede wszystkim chodziło mi o kadrowanie przestrzeni i o liczbę siedem. […] Ta kanciasta forma to nie tylko kadr, ale i pewne uproszczenie tęczy. Łuk jest zjawiskiem trudnym do pojęcia i przełożenia na wymiary, natomiast bramka, która kadruje i wyznacza ramy, jest bliższa rozpoznaniu człowieka i jednocześnie malarska. Kąty i miary odwołują się do pewnych określonych zasad, wymiarów. Łuk jest niepojętym cudem. Prosta tęcza symbolizuje porozumienie, ale już nie cud, raczej proste reguły”.

Prosta tęcza powróciła przed Zachętę w 2019 roku jako element projektu Plac Małachowskiego. Zyskała jednak nowy kontekst i znaczenie — porównywana była z tęczą Julity Wójcik, w latach 2012–2015 stojącą na warszawskim placu Zbawiciela. Nowa praca Sobczyka zyskała nie tylko bardziej współczesny wygląd, ale i jej konstrukcja została wykonana z innych materiałów. Tęcza z lat 90. była zbita z litego drewna, według starych zasad – urzekała, jak mówił artysta, swoją „przaśnością”, nowa tęcza zaś miała nowoczesną konstrukcję, bezpieczną dla odbiorców. Ponownie praca towarzyszyła widzom galerii i ujmowała w kadr jej fasadę, jak rama dla wydarzeń i spotkań ze sztuką. Przypinano do niej tęczowe wstążki na znak wsparcia środowisk LGBT +. W lipcu 2022 roku dyrekcja Zachęty podjęła decyzję o jej demontażu.

Zuzanna Sękowska