W dzienniku, nazwanym Notatki pośmiertne, artysta napisał: „Sztuka Narodowa (Dom Sztuki Przymusowej) bezwzględna, cyniczna, tysiące wygodnych fikcji, z którymi nam ciepło. Postmatejkizm”*. Dlatego gdy sam podejmuje wątki narodowe, robi to w sposób niezwykle oryginalny. W 1989 roku namalował pierwszą wersję obrazu Polacy formują flagę narodową — intrygujący w swojej prostocie wyraz poparcia dla zmian ustrojowych w Polsce. Żmudną pracę artysty nad fakturą obrazu można zapewne porównać z wysiłkami społeczeństwa chcącego zdemokratyzować kraj. Kreski wyżłobione ołówkiem w warstwie farby nawiązują do sposobu odliczania czasu w więziennych celach. Kolejną wersją tego tematu jest obraz z 1997 roku, znajdujący się w kolekcji Zachęty, w którym Pawlak jeszcze dobitniej podkreśla, że proces „formowania flagi narodowej” wymaga ciągłych starań wszystkich Polaków. Obraz ten wywodzi się z serii Dzienników, które malowane regularnie od 1988 roku dokumentowały upływ czasu, także w sposób formalny, nawiązując do więziennego oznaczania mijających tygodni przez odznaczanie kresek na ścianie. Tak samo artysta żłobi kreski w warstwach farby.

* Włodzimierz Pawlak, Notatki pośmiertne [wybór], nr 59, wybór tekstów Włodzimierza Pawlaka, w: Włodzimierz Pawlak. Autoportret w powidokach, katalog wystawy pod redakcją Agnieszki Szewczyk, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008, s. 108