Lalka — narzędzie awangard i eksperymentów teatralnych
Oprowadzanie Karoliny Czerskiej po wystawie „Lalki: teatr, film, polityka”

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp w cenie biletu, zbiórka w holu głównym

Lalki, kukiełki i marionetki zostają w latach 30. XX wieku wykorzystane przez twórców teatralnych jako narzędzie eksperymentu artystycznego. Współtwórcy teatru Cricot, który działał w Krakowie od 1933 roku, organizowali przedstawienia lalkowe przeznaczone dla robotników. Odbywały się też pokazy szopek politycznych, w których grali żywi aktorzy w „lalkowych”, nieruchomych maskach. Twórcami masek dla Cricot byli m.in. Maria Jarema i Henryk Wiciński; Wiciński jednocześnie współpracował z łódzkim środowiskiem lewicowych artystów i tworzył projekty dla teatru lalkowego. Niemal w tym samym czasie Tadeusz Kantor, wówczas student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, przygotowywał swoją pierwszą realizację teatralną Śmierć Tintagilesa, w której symbolistyczny tekst Maurice’a Maeterlincka zyskał nowoczesną oprawę inspirowaną Bauhausem. Kantor wyraźnie rozróżniał w tym spektaklu marionety i lalki, nadając im odmienne znaczenia.

W tych działaniach teatralnych międzywojnia „lalkowa awangarda” czerpała zarówno z rodzimego folkloru, jak i z artystycznie radykalnych propozycji twórców zagranicznych.

 

Karolina Czerska — doktor literaturoznawstwa, pracuje w Instytucie Filologii Romańskiej UJ i w Ośrodku Badań nad Awangardą Wydziału Polonistyki UJ. Jest badaczką historii teatru europejskiego XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem plastyki i muzyczności sceny. Ponadto zajmuje się współczesną literaturą frankofońską oraz relacjami między tradycją a eksperymentem w sztuce XX i XXI wieku. Autorka książki Tadeusz Kantor i Maurice Maeterlinck. Dramaturgie istnienia (w druku). Redaktorka i współredaktorka tomów Cricot idzie! / Cricot is coming! (2018), Performatywność reprezentacji (2013) i „Les cordonniers” de Tadeusz Kantor / „Szewcy” Tadeusza Kantora (2010).  Kuratorka wystawy Cricot idzie! (Cricoteka 2018). Opracowuje biografię artystyczną Józefa Jaremy.

 

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.03 – 30.06.2019
    Lalki: teatr, film, polityka

    Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 15.06 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, element wystawy, pomarańczowo-żółta świecąca forma na stalowym stelażu
    19.06 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • kadr filmowy, kobietra w białej szacie
    21.06 – 22.06.2025
    Unyielding Beauty: Central Asian perspective
    Screenings and lecture
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • maszyna kinetyczna oblana ciepłym światłem
    21.06 (SOB) 12:15
    Warsztaty z tworzenia ruchomej rzeźby
    Warsztaty dla rodzin z dziećmi w wieku 7–12 lat
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • Mężczyzna stoi bokiem i patrzy na czarno-białą fotografię ucha z napisem UCHO – FOTOGRAFOWIE POSZUKUJĄCY.
    21.06 (SOB) 13:00
    Zachęta miga!
    OPROWADZANIE NA WYSTAWIE „POZA SCENARIUSZEM. WARSZTAT FORMY FILMOWEJ” W POLSKIM JĘZYKU MIGOWYM
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie w przestrzeni wystawy, zdjęcia na białej ścianie
    21.06 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, osoba w przestrzeni wystawy
    21.06 (SOB) 16:00
    Недільна екскурсія українською мовою
    Oprowadzanie w języku ukraińskim
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • zdjęcie wystawy, stary telewizor
    22.06 (ND) 12:15
    Poza scenariuszem. Warsztat Formy Filmowej
    Oprowadzanie kuratorskie Jolanty Rycerskiej
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • rozmazana sylwetka ludzka na czarnym tle
    22.06 (ND) 14:00
    Pakui Hardware. Progi / Thresholds
    Oprowadzanie choreograficzne Izabeli Niepokój
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.06 (ND) 14:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, trzy uśmiechnięte kobiety w uścisku.
    22.06 (ND) 18:00
    Finisaż wystawy „Serce. Słońce” w Miejscu Projektów Zachęty
    Rozmowa z Moniką Waraxą, Martą Szulc i Małgorzatą Szandałą
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 25.06 (ŚR) 12:30
    MAMY czas dla sztuki
    Spotkanie dla rodziców i osób opiekującymi się małymi dziećmi w wózkach, chustach i nosidełkach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta