Lalka — narzędzie awangard i eksperymentów teatralnych
Oprowadzanie Karoliny Czerskiej po wystawie „Lalki: teatr, film, polityka”

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp w cenie biletu, zbiórka w holu głównym

Lalki, kukiełki i marionetki zostają w latach 30. XX wieku wykorzystane przez twórców teatralnych jako narzędzie eksperymentu artystycznego. Współtwórcy teatru Cricot, który działał w Krakowie od 1933 roku, organizowali przedstawienia lalkowe przeznaczone dla robotników. Odbywały się też pokazy szopek politycznych, w których grali żywi aktorzy w „lalkowych”, nieruchomych maskach. Twórcami masek dla Cricot byli m.in. Maria Jarema i Henryk Wiciński; Wiciński jednocześnie współpracował z łódzkim środowiskiem lewicowych artystów i tworzył projekty dla teatru lalkowego. Niemal w tym samym czasie Tadeusz Kantor, wówczas student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, przygotowywał swoją pierwszą realizację teatralną Śmierć Tintagilesa, w której symbolistyczny tekst Maurice’a Maeterlincka zyskał nowoczesną oprawę inspirowaną Bauhausem. Kantor wyraźnie rozróżniał w tym spektaklu marionety i lalki, nadając im odmienne znaczenia.

W tych działaniach teatralnych międzywojnia „lalkowa awangarda” czerpała zarówno z rodzimego folkloru, jak i z artystycznie radykalnych propozycji twórców zagranicznych.

 

Karolina Czerska — doktor literaturoznawstwa, pracuje w Instytucie Filologii Romańskiej UJ i w Ośrodku Badań nad Awangardą Wydziału Polonistyki UJ. Jest badaczką historii teatru europejskiego XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem plastyki i muzyczności sceny. Ponadto zajmuje się współczesną literaturą frankofońską oraz relacjami między tradycją a eksperymentem w sztuce XX i XXI wieku. Autorka książki Tadeusz Kantor i Maurice Maeterlinck. Dramaturgie istnienia (w druku). Redaktorka i współredaktorka tomów Cricot idzie! / Cricot is coming! (2018), Performatywność reprezentacji (2013) i „Les cordonniers” de Tadeusz Kantor / „Szewcy” Tadeusza Kantora (2010).  Kuratorka wystawy Cricot idzie! (Cricoteka 2018). Opracowuje biografię artystyczną Józefa Jaremy.

 

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.03 – 30.06.2019
    Lalki: teatr, film, polityka

    Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 11.10 (SOB) 13:00
    Wyobrażenie rodziny
    Warsztaty ruchowe w duetach, towarzyszące wystawie „Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.10 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    12.10 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie | Brak miejsc
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 12.10 (ND) 12:15
    Oprowadzanie kuratorskie Michaliny Sablik po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.10 (ND) 14:15
    Niedzielne oprowadzanie po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.10 (WT) 18:00
    Surrealistyczne przestrzenie. Życie i sztuka Leonory Carrington
    Premiera książki
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 15.10 (ŚR) 11:00
    MAMY czas dla sztuki
    Spotkanie dla rodziców i osób opiekującymi się małymi dziećmi w wózkach, chustach i nosidełkach 
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.10 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Pokaz filmu Control (reż. Anton Corbijn, 2007)
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 16.10 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.10 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć. Oprowadzanie dla dorosłych 60+ po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • grafika; na białym tle napis MOŻESZ oraz logo Festiwalu Kultury bez Barier
    17.10 (PT) 17:00
    Zachęta Miga!
    Oprowadzanie i warsztaty o edukacji seksualnej w PJM na wystawie Joanna Fluder „Śluz”. Zachęta na FKBB 2025
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 18.10 (SOB) 16:00
    Lary i penaty – spotkanie w czasie BAZARCH
    Teatr Komuna WarszawaTeatr Komuna Warszawa