Lalka — narzędzie awangard i eksperymentów teatralnych
Oprowadzanie Karoliny Czerskiej po wystawie „Lalki: teatr, film, polityka”

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp w cenie biletu, zbiórka w holu głównym

Lalki, kukiełki i marionetki zostają w latach 30. XX wieku wykorzystane przez twórców teatralnych jako narzędzie eksperymentu artystycznego. Współtwórcy teatru Cricot, który działał w Krakowie od 1933 roku, organizowali przedstawienia lalkowe przeznaczone dla robotników. Odbywały się też pokazy szopek politycznych, w których grali żywi aktorzy w „lalkowych”, nieruchomych maskach. Twórcami masek dla Cricot byli m.in. Maria Jarema i Henryk Wiciński; Wiciński jednocześnie współpracował z łódzkim środowiskiem lewicowych artystów i tworzył projekty dla teatru lalkowego. Niemal w tym samym czasie Tadeusz Kantor, wówczas student krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, przygotowywał swoją pierwszą realizację teatralną Śmierć Tintagilesa, w której symbolistyczny tekst Maurice’a Maeterlincka zyskał nowoczesną oprawę inspirowaną Bauhausem. Kantor wyraźnie rozróżniał w tym spektaklu marionety i lalki, nadając im odmienne znaczenia.

W tych działaniach teatralnych międzywojnia „lalkowa awangarda” czerpała zarówno z rodzimego folkloru, jak i z artystycznie radykalnych propozycji twórców zagranicznych.

 

Karolina Czerska — doktor literaturoznawstwa, pracuje w Instytucie Filologii Romańskiej UJ i w Ośrodku Badań nad Awangardą Wydziału Polonistyki UJ. Jest badaczką historii teatru europejskiego XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem plastyki i muzyczności sceny. Ponadto zajmuje się współczesną literaturą frankofońską oraz relacjami między tradycją a eksperymentem w sztuce XX i XXI wieku. Autorka książki Tadeusz Kantor i Maurice Maeterlinck. Dramaturgie istnienia (w druku). Redaktorka i współredaktorka tomów Cricot idzie! / Cricot is coming! (2018), Performatywność reprezentacji (2013) i „Les cordonniers” de Tadeusz Kantor / „Szewcy” Tadeusza Kantora (2010).  Kuratorka wystawy Cricot idzie! (Cricoteka 2018). Opracowuje biografię artystyczną Józefa Jaremy.

 

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 19.03 – 30.06.2019
    Lalki: teatr, film, polityka

    Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 23.05 (PT) 18:00
    Gdy algorytm jest twoim szefem
    Spotkanie z grupą osób kurierskich Zentrale
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 24.05 (SOB) 16:00
    Serce. Słońce
    Performans „Jesteś słońcem” Moniki Waraxy
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 24.05 (SOB) 16:30
    Serce. Słońce. Małgorzata Szandała, Marta Szulc, Monika Waraxa
    Warsztaty dla dorosłych
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 25.05 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 26.05 – 28.05.2025
    Sztuka Edukacji. Uczymy się od was. Gdańsk
    Konferencja dla osób edukatorskich
    GdańskGdańsk
  • 27.05 (WT) 18:00
    „Kaliban i czarownica. Kobiety, ciało i akumulacja pierwotna”
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 28.05 (ŚR) 17:00
    „Agnieszka…. Morawińska, co ty tutaj robisz?”
    Projekcja filmu dokumentalnego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 29.05 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 30.05 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć
    Oprowadzanie dla osób 60+ po wystawie „PAKUI HARDWARE. PROGI / THRESHOLDS”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 30.05 (PT) 17:30
    Blisko
    Spotkanie z Agnieszką Pinderą – kuratorką wystawy „Pakui Hardware. Progi / Thresholds”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • grafika promocyjna
    31.05 – 01.06.2025
    Księgarnia Artystyczna Zachęty na ARTSHOW 5
    Bohema, ul. Szwedzka 22-26Bohema, ul. Szwedzka 22-26
  • 31.05 (SOB) 12:30
    Wielka zabawa na weekend Dnia Dziecka
    Warsztaty z cyklu „Co robi artyst(k)a?” dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta