Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki

kurator: dr Janusz S. Janowski

Wystawa Tadeusza Boruty, Antoniego Cygana i Piotra Naliwajki zatytułowana Łacińskie figur racje stanowi odsłonę cyklu wystawienniczego Języki sztuki: nieobce idee. Jego zasadą jest zestawienie prac trzech artystów stosujących tę samą konwencję wyrazową w sposób pozwalający sytuować je w obrębie jednego nurtu stylistycznego, co ujawnia istotne, choć subtelne różnice w wykorzystaniu poszczególnych elementów formalno-wyrazowych.

Wszyscy trzej uczestnicy wystawy kształtowali język malarski w oparciu o środki wyrazu wypracowane w tradycji malarstwa przedstawiającego, figuratywnego, którego nadrzędnym znamieniem jest analogiczne odniesienie do realności świata, z centralną funkcją wyrazową figury ludzkiej. Świat zewnętrzny z całym swoim bogactwem form przestrzennych, kształtów, barw, gry światła i cienia jest dla tej konwencji artystycznej zasadniczym punktem odniesienia tak w aspekcie estetycznym, jak i ideowo-narracyjnym. Każdy z malarzy jednak w inny sposób dostosował do swoich artystycznych zamierzeń aspekty warsztatowe, takie jak kształtowanie powierzchni artykulacją pracy pędzla, chromatyczno-walorowe formowanie poszczególnych elementów ikonicznych, stosowanie określonych zestrojów barwnych i struktur kompozycyjnych, ikonograficzne określanie podjętych tematów czy zastosowanie emulacji jako strategii wyrazowej. W kontekście wymienionych cech malarstwo Tadeusza Boruty cechuje szczególna oryginalność rozwiązań kompozycyjnych — przede wszystkim tematów ugruntowanych w tradycji łacińskiej — i ich narracyjna klarowność, a przy tym redukcja wartości pikturalnych, uproszczenie modelunku i stosowanie chłodnych zestrojów chromatycznych. Antoni Cygan jako jedyny z prezentowanych na wystawie artystów, sięgając po ważne tematy biblijne, mitologiczne i rodzajowe, chętnie wykorzystuje strategię emulacji w zakresie struktur kompozycyjnych i charakterystyki chromatyczno-walorowej. Przywiązuje ponadto wielką wagę do bogactwa materii malarskiej i zniuansowanej gry chromatyczno-walorowej. Z kolei Piotr Naliwajko z finezyjną dezynwolturą i sugestywnością wykorzystuje motywy tradycyjnej ikonosfery chrześcijańskiej do budowania treści akcentujących współczesny kontekst problematyki moralnej, nierzadko w sposób kontrowersyjny. Rozmach i łatwość kształtowania figuratywnych, często skomplikowanych konstrukcji narracyjnych łączy z wielką swobodą warsztatowo-formalną podkreślaną zamaszystą pracą pędzla, lekkością malatury, bogactwem gry walorowej i szerokimi w gamie zestrojami ciepłych zazwyczaj barw. W konsekwencji prezentowane na wystawie malarstwo trzech artystów, ogólnie klasyfikowane jako figuratywne, odsłania przed widzami odrębne i swoiste światy warsztatowych i wizualnych jakości, kształtowania narracji, a także rozumienia uniwersalizmu języka sztuki.