Miejsce Projektów Zachęty

kuratorka: Magda Kardasz
współpraca: Karolina Bielawska

Widz przychodzący na wystawę Ievy Epnere Piramida i inne historie ma szansę skonfrontować najnowszy projekt artystki z wyborem jej wcześniejszych prac. Punktem wspólnym wszystkich wydaje się być próba uwidocznienia przez Epnere duchowego wymiaru sztuki.

Film Solo (2008) to portret podwójny – nauczycielki muzyki i chłopca ćwiczącego pod jej kierunkiem śpiew. Ekstremalna fuga na jeden głos. Laima (2013) to kolejny w twórczości Epnere portret artysty. Śpiewaczka filmowana w zbliżeniu z różnych ujęć wykonuje utwór młodej awangardowej kompozytorki – Eviji Skuke. Z kolei Wyrzeczenie (2014) traktuje o poszukiwaniu piękna i głębokim (mistyczno-religijnym) przeżywaniu sztuki. Jego bohaterem jest ksiądz, który służbę w katolickiej prowincji Suiti łączy z przywracaniem do życia unikalnych miejscowych tradycji (jak śpiew fauxburdonowy, który dzięki niemu stał się elementem mszy) i konserwowaniem zabytkowych ornatów. Na wystawie Ievy Epnere te trzy filmy pokazywane są jako sekwencja, w podziemnej części Miejsca Projektów Zachęty. Powtarzanie sekwencji tworzy rytuał. Skupienie i emocje wywołane przez to powtarzanie stanowią jego esencję. Rodzajem wstępu dla tej grupy portretów filmowych jest prezentowany w sąsiednim pomieszczeniu cykl czarno-białych przejmujących fotograficznych portretów innych artystów – cyrkowców. Wnikliwe oko autorki rejestruje wyćwiczone (choć nie zawsze piękne) ciała, tandetność anturażu, szczególną bliskość między ludzkimi i zwierzęcymi partnerami.

Wystawa Ievy Epnere w MPZ bawi się chronologią. Zwiedzanie widz zaczyna od najnowszego projektu artystki zatytułowanego Piramida (2014), zainspirowanego jej pobytem na Spitzbergenie, w opuszczonej poradzieckiej bazie/kopalni węgla o tej samej nazwie. Ośrodek działał od lat 40. XX jako propagandowa wizytówka komunistycznego systemu. Artystka zastała go w stanie bezruchu, opuszczenia, odcięcia od świata. Sfotografowała i sfilmowała zapierającą dech w piersiach otaczającą przyrodę – z majestatyczną górą w kształcie piramidy przeoranej maszynami wydobywczymi; wykładane drewnem ulice-kładki, opuszczone budynki, pomieszczenia pełne przedmiotów, które budowały tamtą sowiecką rzeczywistość. Ieva Epnere nie byłaby sobą, gdyby nie skonfrontowała tych martwych obrazów z historiami ludzi rzuconych przez los w to niezwykłe miejsce. Stanowiące ważną część filmu rozmowy z nimi odsłaniają różne ludzkie losy naznaczone historią. Łączy je fascynacja tym szczególnym miejscem położonym na końcu świata, poza cywilizacją i czasem; swoisty kult, jakim je otaczają – jak wynika z ich opowieści – dostarczającą im niemal mistycznych przeżyć.

Projekt został zrealizowany z użyciem różnych środków. Poza wspomnianym filmem, ekspozycję tworzą różnej skali fotografie – oprawione w ramy, a także umieszczane bezpośrednio na ścianie lub wydrukowane na tkaninie i rozrzucone na podłodze (jak pogniecione szmatki czy kryształy lodu). Elementy odnoszące się do lodowcowych krajobrazów znajdziemy także we fragmentach architektury ekspozycji.