„Halinę Chrostowską znamy z wielu wystaw, w których uczestniczyła zdobywając szereg nagród i wyróżnień. Pamiętamy ją jako autorkę wrażliwych w nastroju i widzeniu, harmonijnych w tonach akwafort, pozostających przeważnie w orbicie widzenia potocznie nazwanego — realizmem".

W listopadzie 1957 roku w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych „Zachęta” została otwarta pierwsza indywidualna wystawa Tadeusza Dominika. Sześć lat wcześniej artysta ukończył studia na wydziale malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był uczniem profesora Jana Cybisa. Kształcił się również w pracowni grafiki profesora Wacława Waśkowskiego. W wywiadach, których tak wielu udzielił w ciągu całego swojego życia, często wspominał okres studiów.

W 1957 roku Jadwiga Maziarska (1913–2003) wraz z innymi artystami założyła Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska. W tym samym roku wzięła udział we wszystkich wystawach zbiorowych grupy. Miesiąc przed pokazem w Kordegardzie jej prace były prezentowane na II Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Zachęcie (18.10–17.11.1957); przesłała wówczas Wulkan, Restaurację, Spięcia, Niezniszczalne treści. Warto przywołać również Wystawę 9 malarzy w krakowskim Domu Plastyków (1955), na której pokazała obrazy uznane przez Bożenę Kowalską za pierwsze prace polskiego strukturalizmu.

Witold Dederko (1906–1988) pod wpływem silnie zaangażowanego w działalność organizacyjną i twórczą ojca, Mariana Dederko, zainteresował się fotografią już jako nastolatek. Pracował w rodzinnym studio a w 1929 roku otrzymał stanowisko kierownika reportażu w Polskiej Agencji Telegraficznej. W 1931 roku został zaproszony do Fotoklubu Polskiego. Od 1935 roku był kierownikiem laboratorium i przedstawicielem firmy Kodak w Warszawie. Po wojnie wiele sił i zaangażowania poświęcił na pracę dydaktyczną jako wykładowca fotografii w PWSFiT w Łodzi.

„Kto ma ciemny pokój — niech powiesi sobie reprodukcję obrazu Waliszewskiego a będzie miał słońce w domu…” — tymi słowami rozpoczyna się jedno z najbardziej entuzjastycznych omówień pośmiertnej wystawy twórczości Zygmunta Waliszewskiego, otwartej 16 września 1957 roku w stołecznej Zachęcie. Zaprezentowano na niej 42 obrazy olejne oraz 303 akwarele i rysunki.

Wystawa w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych była pierwszą indywidualną prezentacją twórczości młodego „surrealisty z Krakowa” Jerzego Tchórzewskiego. Urodzony w Siedlcach w 1928 roku artysta był absolwentem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (dyplom uzyskał w pracowni prof. Zbigniewa Pronaszki w 1951 roku), członkiem II Grupy Krakowskiej, jednym z najmłodszych uczestników słynnej I Wystawy sztuki nowoczesnej w Krakowie. 

„Express Wieczorny” anonsował: „Idźcie do Zachęty na wystawę prac Felicji Głowackiej. Fenomenalna! To pierwsza wystawa artystki, o której do niedawna nikt nie wiedział. Felicja Głowacka zmarła w 1953 r., a zaczęła malować w 1948 r., mając 52 lata”. Wiadomo, że artystka z zawodu była dentystką, która zmarła po ciężkiej chorobie. Chciała być aktorką, ale rodzice nakłonili ją do zdobycia solidnego zawodu.

We wstępie do katalogu analizowanej wystawy Mieczysław Wallis przytoczył opinię Władysława Ślewińskiego, który zwykł podobno powtarzać, że tym „co jest najpiękniejsze w świecie do malowania” są kwiaty i ciała kobiece. Słowa Ślewińskiego odniósł do twórczości bohatera omawianej ekspozycji: Tymona Niesiołowskiego, słusznie podkreślając, że ulubionymi tematami artysty były właśnie akty kobiece i martwe natury.

Wystawa malarstwa i rysunków Zbigniewa Pronaszki, otwarta 14 maja 1957 roku, stanowiła przegląd prac powstałych na przestrzeni czterdziestu sześciu lat. Najstarszy obraz — Portret Cezarego Jellenty  — pochodził z 1911 roku, najmłodsze spośród prezentowanych kompozycji powstały w 1957 roku. Wystawiono 93 obrazy olejne, 20 akwarel i 22 rysunki. W trakcie urządzania ekspozycji zdecydowano się na powiększenie jej o 27 kompozycji malarskich i rysunkowych, rezygnując równocześnie z wystawienia 10 prac uwzględnionych w katalogu.

Przygotowania do II Ogólnopolskiej Wystawy Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej (dalej II OWAW; z ostatniego członu pierwotnej nazwy później zrezygnowano) zainicjowane w 1953 roku formalnie rozpoczęły się w styczniu 1954 roku wraz z ukonstytuowaniem Komitetu Organizacyjnego. W porównaniu z pierwszą edycją wystawy postanowiono w większym stopniu położyć nacisk na poruszenie „problemów współczesnej architektury wnętrza, której celem jest najlepsze zaspokojenie potrzeb szerokich mas” (czego przejawem było m.in. włączenie do prac organizacyjnych instytucji nie zaangażowanych w I OWAW, m.in. Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Instytutu Budownictwa Mieszkaniowego oraz Instytutu Urbanistyki i Architektury).

Katalog wystawy zawiera 40 ilustracji (fotografie Leonarda Sempolińskiego), teksty ambasadora Królestwa Belgii w Warszawie Hadelina de Meeûsa d’Argenteuil i J. van Lerberghe’a z tamtejszego Ministerstwa Oświaty. Plakat wystawy projektował Henryk Tomaszewski. W dokumentacji Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki zachowała się „Złota Księga” wpisów gości.

Przygotowywanie wystawy prac Katarzyny Kobro (1898–1951) i Władysława Strzemińskiego (1893–1952) miało skomplikowany i zaskakujący przebieg. W wyniku zabiegów organizatorów wystawy, doszła ona do skutku w grudniu 1956 roku w Biurze Wystaw Artystycznych w Łodzi. Jeszcze we wrześniu 1956 roku nie istniały możliwości przeniesienia wystawy do Warszawy.

Marian Dederko (1880–1965) był członkiem pięcioosobowej Kapituły Seniorów przedwojennego Fotoklubu Polskiego, a więc organu przyjmującego i niejako stojącego na czele tej ekskluzywnej organizacji zrzeszającej w swym założeniu elitę uznanych artystów-fotografów. Należał do członków-założycieli zarówno Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (PTF), jak i powojennego Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF).

Wystawa Roberta Hainarda (1906–1999) nie była może jedną z najważniejszym wystaw w polskim życiu artystycznym lat 50. XX wieku, ale w warszawskim Archiwum Akt Nowych zdeponowane są ciekawe materiały archiwalne będące cennym źródłem dla poznania tego okresu i mechanizmów ówczesnej wymiany kulturalnej.

Rok 1956 w życiu kulturalnym Warszawy odznaczył się serią wielkich i znaczących wystaw sztuki europejskiej w Muzeum Narodowym: Rembrandta i jego kręgu, weneckiego portretu, malarstwa francuskiego od Davida do Cézanne’a. Na takim tle prezentacja w Zachęcie może wydawać się mało znaczącym wydarzeniem, ale przecież wpisywała się w solidnie zapowiadające się „nowe otwarcie” odwilżowej polityki kulturalnej, a nawet nadawała szczególny akcent polityce w ogóle.

1 września 1951 roku na fali represji, które w okresie socrealizmu dotknęły środowisko polskich artystów, został usunięty ze stanowiska profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych wybitny malarz, uważany za jednego z głównych przedstawicieli nurtu kolorystycznego w malarstwie polskim, Jan Cybis. Przez pięć kolejnych lat artysta nie uczestniczył w wystawach, muzea wstrzymały zakupy jego prac.

W latach pięćdziesiątych XX wieku, w ramach współpracy z Komitetem Współpracy Kulturalnej z Zagranicą, w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych miały miejsce dwie wystawy artystów niemieckich: Käthe Kollwitz (1951) i Otto Nagla (1955)¹. Przy okazji wystawy Kollwitz i swojej wizyty w Warszawie w 1951 roku Otto Nagel nawiązał kontakty i współpracę, które doprowadziły do jego wystawy indywidualnej w Zachęcie oraz w Lublinie w Muzeum Lubelskim (24.06–24.07.1955), a także do kilkudniowej wizyty studyjnej w Polsce.

Ogólnopolskie Wystawy Fotografiki organizowane pod patronatem Polskiego Związku Fotografików (od czerwca 1952 roku – Związku Polskich Artystów Fotografików) stanowiły najistotniejsze oficjalne przeglądy aktualnych dokonań i trendów w polskiej fotografii artystycznej. W Komisjach Kwalifikacyjnych oraz Komitetach Organizacyjnych poszczególnych wystaw zasiadały postaci, które silnie naznaczyły ówczesną scenę artystyczną swą intensywną działalnością twórczą, jak i bezpośrednim zaangażowaniem w konstytuowanie i uprawomocnianie struktur życia fotograficznego. 

Wystawa sztuki meksykańskiej była jednym z najważniejszych wydarzeń w polskim życiu artystycznym w latach 50. XX wieku. Znalazły się na niej prace kluczowych dwudziestowiecznych artystów, takich jak Frida Kahlo, José Clemente Orozco, Diego Rivera czy David Alfaro Siqueiros.

W kwietniu 1954 roku w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych otwarto wystawę Czechosłowacka sztuka plastyczna XIX i XX wieku. Zaprezentowano na niej 620 obiektów, w tym 150 prac artystów współczesnych¹. Jak komentowano w prasie: „Zasadniczy trzon wielkiego pokazu obejmuje okres stulecia – od Wiosny Ludów w roku 1848 do historycznych dni lutowych w roku 1948”. Wystawa stanowiła swego rodzaju odpowiedź na prezentację polskiego malarstwa XIX i XX wieku, która miała miejsce w 1949 roku w Pradze (Polské malířství 19. a 20. století, Slovanský ostrov, 9.03–10.04.1949). 

Zbiorowa ekspozycja z 1954 roku była głównym punktem wyjścia rozgorzałej dyskusji (m.in. wokół rozmienia kategorii krytyki artystycznej), której inicjatorem był Zbigniew Dłubak. W katalogu IV OWF Dłubak podkreślał bowiem konieczność skonstruowania innowacyjnego, przynależnego nowej fotografii, warsztatu, który winien odrzucić brzemię dotychczasowych tradycji.

Wystawa 46 prac Reanto Guttuso (1911–1987), 30 obrazów oraz kilkunastu rysunków, zajęła dwie duże sale Zachęty. Plakat reklamujący pokaz reprodukował jednej z prac, Bojowniczkę, pracę mocną w wyrazie, budzącą skojarzenia ze współczesną rzeźbą Anny Baumgart zatytułowaną Bombowniczka (2004).

Na Wystawie prac postępowych artystów plastyków zgromadzono około 400 grafik wykonanych przez 140 twórców z 15 państw spoza bloku państw socjalistycznych: Argentyny, Austrii, Belgii, Brazylii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Meksyku, Niemiec Zachodnich, Norwegii, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Po raz pierwszy zobaczono w CBWA prace artystów z Argentyny, Brazylii i Norwegii. 

Wbrew nieco zwodniczemu tytułowi ekspozycja miała charakter trzech odrębnych, indywidualnych prezentacji. Artyści nie przedstawili tu wspólnie wypracowanego, jednorodnego programu teoretycznego – każdy zaproponował własny, niezależny zespół fotografii o preferowanej przez siebie estetyce. Obszar tematyczny również był niezwykle zróżnicowany, gdyż obejmował portret, fotografię pejzażową, sceny rodzajowe i widoki miejskie.

Echa tego wydarzenia odnajdziemy w dzienniku Leopolda Tyrmanda z 1954 roku, który pisał entuzjastycznie: „Magia koloru, inteligencja treści, oszałamiająca perfekcja rysunku, polot, twórcza fantastyka, subtelna nastrojowość – można tak wyliczać bez końca albo napisać po prostu: prawdziwa Sztuka”.