SPOJRZENIA 2009 Nagroda Fundacji Deutsche Bank
19.09 – 15.11.2009 SPOJRZENIA 2009 Nagroda Fundacji Deutsche Bank
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
artyści: Wojciech Bąkowski, Olaf Brzeski, Bogna Burska, Wojciech Doroszuk, Anna Konik, Anna Molska, Zorka Wollny
kurator: Maria Brewińska
współpraca: Julia Leopold
Każda z dotychczasowych edycji i zestaw nazwisk wyłonionych w nich artystów były nie tylko efektem aktualnego stanu sztuki polskiej, ale także konsekwencją tego, kto i kogo nominował. Wybór artystów, a co za tym idzie, kształt konkursowych wystaw bywały niekiedy bardziej oczywiste i przewidywalne; wybiórczo prezentowały scenę sztuki polskiej poprzez jej różne tendencje, formy, problemy. W poprzednich edycjach brali udział artyści tworzący bardzo zróżnicowane prace, ukazujące spektrum współczesnych mediów artystycznych. Język, jakim się posługiwali, był jednak bardziej „materialny”, a przez to i wystawy składały się w większości z obiektów, rzadziej z wirtualnych obrazów zapośredniczonych okiem kamery. Dlatego wynik tegorocznej „loterii konkursowej” okazał się bardziej zaskakujący od poprzednich. Czwarta edycja wyłoniła twórców, którzy na rozmaite sposoby posługują się przede wszystkim językiem wideo i filmu, co z pewnością znajdzie odbicie w konkursowej wystawie.
Artyści nominowani w czwartej edycji to: Wojciech Bąkowski, Olaf Brzeski, Bogna Burska, Wojtek Doroszuk, Anna Konik, Anna Molska i Zorka Wollny. W dorobku każdego z nich znajdują się prace wideo oraz filmy. Najmniej jest ich w twórczości Olafa Brzeskiego, ale — jak on sam deklaruje — bliższe jest mu to, co dzieje się w filmie, niż w sztuce. Artysta znany jest przede wszystkim jako autor instalacji oraz rzeźb wykonywanych m.in. z ceramiki, które deformuje, „zrzuca” z postumentu, eksponuje w opozycji do muzealnych standardów. Wojciech Bąkowski tworzy filmy animowane techniką non-camerową, w których wygłasza/melorecytacja wyjątkowe teksty własnego autorstwa; tworzy także akustyczne przestrzenie — „nory”, słuchowiska, a także instalacje z użyciem sprzętu muzycznego z czasów PRL. Anna Konik jest autorką dłuższych cyklów filmowych, z których buduje wieloekranowe dźwiękowe instalacje, układające się w niemal reportażowe cykle, bądź poetyckie wideoinscenizacje. Bogna Burska zajmuje się w ostatnich latach przede wszystkim techniką found footage, polegającą na przetwarzaniu i łączeniu fragmentów komercyjnych produkcji filmowych, z których konstruuje nowe narracje. Wojtek Doroszuk kręci filmy „nomadyczne”, będące zapisem obrazów, postaci, sytuacji. Poruszają one kwestie Innego, problemy wyobcowania, różnic językowych i kulturowych, przełamują tabu śmierci. Anna Molska przerabia w swych filmach modernistyczno-peerelowskie utopie i tradycje, przywołując historyczne referencje lub zacierając ich ślady. Zorka Wollny, oprócz serii feminizujących filmów, ma w swym dorobku cykl performansów realizowanych w odniesieniu do instytucji muzealnych, które funkcjonują potem jako filmowa dokumentacja.
Wojciech Bąkowski posiada nadzwyczajną zdolność do łączenia wizualnych obrazów o głębokim psychologicznym wglądzie z poetyckimi elementami. W swoich filmach skupia się na wnikliwej obserwacji socjologiczno-kulturowej, a także własnych odczuciach i doświadczeniach. Łączy je w audiowizualną całość w dynamicznych, ożywionych obrazach opatrzonych poetyckimi komentarzami. Obserwując jego wydawałoby się nieuporządkowane narracje i motywy możemy dostrzec nas samych. U Bąkowskiego ta obsesyjna wręcz obserwacja samego siebie i innych nie stara się być ekspresyjna i emocjonalna, lecz konceptualna i analityczna. To nie jest sztuka emocjonalna lecz sztuka o emocjach. To artysta, który sam potrafi usunąć się w cień, aby przez to zamanifestować swoją obecność, co pokazuje także jego współpraca z Anną Molską. To wyjątkowa kooperacja, w której za pośrednictwem jednego działa, każdy z artystów jest odrębny i indywidualnie widoczny. Decyzja Jury nie opierała się jednak tylko na ocenie nowej pracy duetu artystycznego Molska-Bąkowski, a podyktowana została potrzebą uhonorowania całego wcześniejszego dorobku tego twórcy.
W filmach Anny Molskiej spotykamy się z nowym przyszłościowym spojrzeniem w modernistyczną przeszłość.
Wykreowany przez nią utopijny obraz sztuki zawierający
ikony modernizmu z jego geometrycznymi i konstrukcyjnymi formami, przeciwstawia rzeczywistej
społecznej i krajobrazowej przestrzeni. Jej samookreślenie
jako artystki skłania do pytań o istorię sztuki jeszcze nie zamkniętą na utopię. To sztuka o sztuce, która jednak wyłamuje się z hermetycznego l’art pour l’art. Molska demokratyzuje sztukę, uwalnia ją ze sfery niedostępności. W pracach artystki sztuka łączy się z pozaartystyczną rzeczywistością i otoczeniem. Jest to wyzwanie, które nie podąża programowo i nie ma ścisłych reguł, lecz jest swoistym rodzajem gry w sztuce.
Rainer Fuchs
Przewodniczący Jury
v-ce dyrektor MUMOK w Wiedniu
Warszawa, 22.10.2009
Ur. w 1979 roku w Poznaniu, mieszka i pracuje w Warszawie.
Autor filmów animowanych, wideo i audioperformansów, poeta, muzyk. Studiował na Wydziale Edukacji Multimedialnej Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu w Pracowni Audiosfery prof. Leszka Knaflewskiego oraz w Pracowni Animacji prof. Hieronima Neumana. Dyplom obronił w 2005 roku. Jest członkiem poznańskiej grupy Penerstwo, liderem kilku grup muzycznych, współpracuje z warszawską Galerią Stereo. W 2009 roku otrzymał Nagrodę Deutsche Banku „Spojrzenia”. W dziedzinie animacji wykorzystuje technikę malowania (lub rysowania długopisem) kolejnych klatek filmowych bezpośrednio na taśmie, pod wpływem fascynacji twórczością Juliana Antonisza. Obrazy łączy z dźwiękiem – czytanymi przez siebie własnymi utworami poetyckimi. Najbardziej charakterystyczne dla twórczości Bąkowskiego jest działanie na pograniczu wielu dyscyplin, określa siebie mianem artysty totalnego. Stosuje specyficzny żywy język ulicy, który – jak sam zaznacza – jest bliższy rzeczywistości. Artysta jest niepoprawny politycznie, podkreśla swój image „grubiańskiego chłopaka z blokowiska”.
Ur. w 1983 roku w Prudniku, mieszka i pracuje w Warszawie.
Autorka filmów. W latach 2003-2008 studiowała na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie, gdzie obroniła dyplom w pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego. Dwukrotnie znalazła się wśród zwycięzców konkursu „Samsung Art Master” – w 2003 roku otrzymała wyróżnienie, a w 2004 roku – II nagrodę. W 2009 roku została nominowana do Nagrody Deutsche Banku „Spojrzenia”. Była najmłodszą uczestniczką V Biennale Sztuki w Berlinie. Współpracuje z Fundacją Galerii Foksal w Warszawie. W swoich pracach odwołuje się do tradycji modernistycznych i PRL-owskich. Nie podejmuje jednej i konkretnej problematyki, w jej działaniach przewija się wiele zagadnień, m.in. relacji ciała człowieka i obiektów geometrycznych, a także kwestie społeczno-polityczne.
Ur. w 1980 roku w Głogowie, mieszka i pracuje w Krakowie.
Autor filmów wideo, fotograf. W latach 2001-2006 studiował na Wydziale Malarstwa krakowskiej ASP, gdzie uzyskał dyplom w pracowni interdyscyplinarnej Zbigniewa Sałaja i Grzegorza Sztwiertni. W 2007 roku został laureatem Konkursu im. Gepperta. W 2009 roku był nominowany do Nagrody Deutsche Banku „Spojrzenia”. Początkowo skupiał się na tych rejonach kultury wizualnej, które są najczęściej wypierane przez społeczeństwo, np. rejestrował w nietypowych sytuacjach zapraszanych do pracowni bezdomnych. Posługuje się formułą dokumentu lub paradokumentu. Kręcone przez artystę obrazy są z reguły silnie estetyzowane, co kontrastuje z poruszaną tematyką, jak w przypadku filmu Raspberry Days, gdzie sielankowe ujęcia na plantację malin tak naprawdę opowiadają o ciężkiej pracy fizycznej na emigracji. Zainteresowania Doroszuka oscylują wokół kilku sfer: porusza problemy wykluczenia, fikcyjności i iluzji, które otaczają człowieka, kwestie komunikacji i języka, a także choroby i śmierci.
Ur. w 1975 we Wrocławiu. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Autor rzeźn, instalacji przestrzennych i filmów opartych na poetyce absurdu, surrealistycznych wizji i sennych koszmarów, twórca rzeźb (m.in. z porcelany) i instalacji wykorzystujących motywy destrukcji. Wystawy indywidualny to m.in. Czarne charaktery. Sztuka jest przemocą (CSW Łaźnia, Gdańsk, 2008), Samozapłon ( BWA Zielona Góra, 2009). Uczestniczył m.in. w ITCA 2008 – International Triennale of Contemporary Art (Narodni galerie, Praga, 2008), Spojrzenia (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, 2009). Mieszka i pracuje we Wrocławiu.
Ur. w 1974 roku w Warszawie, mieszka i pracuje w Warszawie.
Malarka, fotografka, autorka instalacji, wideo i realizacji przestrzennych. W 2001 roku uzyskała dyplom w Gościnnej Pracowni Malarstwa prof. Leona Tarasewicza w warszawskiej ASP. Zajmuje się problemami rodzącej się agresji, przemocy, traumy, bólu i cierpienia. Często pojawiającym się w jej pracach motywem jest krew – czerwone obrazy czy zalane farbą w krwistym kolorze instalacje. Burska zestawia z sobą to, co piękne, z tym, co powszechnie uważane za brzydkie, odrażające, odrzucane. Mechanizm ten wykorzystała w seriach zdjęć, w których wydobywała podobieństwa, np. między rozkwitającym kwiatem piwonii a amputowaną kończyną. Podobnie jest w fotografiach ukazujących ślady krwi na śniegu, układających się w niezwykle dekoracyjne wzory (Droga, Odwilż, Książka). Od 2004 roku tworzy prace filmowe w technice found footage, doszukując się podobieństw we fragmentach pozornie zupełnie odmiennych produkcji filmowych.
Ur. 1974 w Lublińcu. Tworzy wideo, instalacje, fotografie i rysunki. W 2012 roku otrzymała tytułu doktora sztuk pięknych na Wydziale Mediów i Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Wykładała gościnnie na uniwersytecie w Bielefeld (2013/2012), uniwersytecie Humboldta w Berlinie (Institut für Kunst- und Bildgeschichte, 2009), Sommerakademie w Salzburgu (2009/2008). Laureatka stypendiów artystycznych i naukowych. Wystawy indywidualne m.in.: Void Gallery, Derry (2014); parlament szwedzki, Sztokholm (2012); Atlas Sztuki, Łódź (2011); Max Libermann Haus, Berlin (2010). Udział w wystawach m.in.: A Voice of Ones Own, Konstmuseum & Moderna Museet, Malmö (2014); Deprivation, Galeria Arsenał, Białystok (2014); Obok. Polska–Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, Martin-Gropius-Bau, Berlin (2011)
Ur. w 1980 roku w Krakowie, mieszka i pracuje w Krakowie.
Autorka filmów wideo i performansów, malarka. Studiowała w krakowskiej ASP, gdzie uzyskała dyplom w 2006 roku. w 2002 roku współtworzyła Fundację 36,6 i współpracowała z jej szefem Romanem Dziadkiewiczem (wspólnie nakręcili film Martwa natura w 2004 roku). Prace filmowe artystki są niezwykle statyczne, czasem wręcz monotonne, przepełnione poetycką atmosferą. Statykę przełamują drobne elementy zaskoczenia, często prawie niezauważalne. Pod tą osłoną kryją się jednak bardzo zaangażowane i wielowymiarowe treści społeczno-polityczne (projekt Sabanc? z 2005 roku). Prace Zorki Wollny nie mają zazwyczaj jednej i prostej interpretacji, ulegają one ciągłemu rozbudowywaniu w trakcie tworzenia i odbioru, także elementy przypadku i niezamierzone efekty wpływają na ostateczną strukturę i wydźwięk dzieł.
SPOJRZENIA 2009
Nagroda Fundacji Deutsche Bank
19.09 – 15.11.2009
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie
Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny
kasa biletowa czynna do godziny 19.30
Wystawa pod honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zorganizowana przez Fundację Deutsche Bank, Deutsche Bank Polska S.A. i Zachętę Narodową Galerię Sztuki