SPOJRZENIA 2003 Nagroda Fundacji Kultury Deutsche Bank
14.11 – 09.12.2003 SPOJRZENIA 2003 Nagroda Fundacji Kultury Deutsche Bank
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
artyści: Paweł Althamer, Cezary Bodzianowski, Oskar Dawicki, Elżbieta Jabłońska, Paulina Ołowska, Monika Sosnowska, Julita Wójcik, Piotr Wyrzykowski
kurator: Maria Morzuch
współpraca ze strony Zachęty: Julia Leopold
Spojrzenia 2003 to pokaz ośmiu młodych artystów polskich nominowanych do nagrody ufundowanej przez Fundację Kultury Deutsche Banku. Jest to w Polsce pierwsza poważna nagroda w dziedzinie sztuk wizualnych (bez ograniczeń ze względu na technikę czy media), ufundowana przez sponsora i przyznawana w dwustopniowych eliminacjach przez grono krytyków, historyków sztuki i artystów. Intencją organizatorów: Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Fundacji Kultury Deutche Bank oraz Deutsche Bank Polska jest by nagroda ta była przyznawana w cyklu dwuletnim i by przyczyniała się do promocji zarówno w kraju jak i za granicą najciekawszych aktualnych zjawisk w sztuce polskiej.
Do prezentacji konkursowej jury nominowało: Pawła Althamera, Cezarego Bodzianowskiego, Oskara Dawickiego, Elżbietę Jabłońską, Paulinę Ołowską, Monike Sosnowską, Julitę Wójcik i Piotra Wyrzykowskiego. Na wystawie przygotowanej przez Marię Morzuch artyści prezentują zarówno swe starsze dzieła jak i projekty przygotowane specjalnie na ten pokaz.
Paweł Althamer - prerformer, rzeźbiarz, twórca instalacji i filmów wideo znany m.in. z figuracyjnych rzeźb – autoportretów oraz akcji angażujących lokalną społeczność. Efektem jednej z nich - Bródno 2000 był wielki świetlny napis „2000” utworzony ze świateł z okien bródnowskiego mrówkowca. Althamera interesuje społeczny wymiar sztuki i jej związek z życiem przeciętnego człowieka. W tej ramach wystawy stworzył projekt Szatnia: zachętowskim szatniarzom „poprawił” warunki pracy. I tak na ich nieśmiałe życzenie w szatni zawisnął obraz Zachęta Edwarda Dwurnika, wstawiono im komputer z dostępem do internetu, dostarczono interesującą lekturę, przedłużono umowę o pracę. Tym samym szatniarze stali się nie tyle integralną częścią artystycznego projektu, ale sami zadecydowali o jego kształcie.
Jury w składzie: dr Marek Krajewski, Robert Rumas, Jarosław Suchan, Dr. Bettina Wolter, Hanna Wróblewska postanowiło przyznać główną nagrodę Elżbiecie Jabłońskiej za społeczne zaangażowanie i wrażliwość, za udzielanie w swojej sztuce głosu wykluczonym i marginalizowanym. Elżbieta Jabłońska od kilku lat konsekwentnie służy widzom, dostarczając im nie tylko pretekstów do refleksji, ale również doświadczeń i wrażeń zmysłowych. Jej prace, pomimo że poruszają centralne dla naszej tożsamości i często bolesne kwestie, zawarte są w formie, która zakłada dialog z odbiorcą, pozwala na rozmowę i porozumienie. Chociaż mówi ona przede wszystkim o tym, co lokalne, to język, którym się posługuje, jest uniwersalny. Przyznajemy tę nagrodę również za konsekwentne kroczenie swoją własną artystyczną drogą, za umykanie, w imię dialogu, porządkującym świat klasyfikacjom. Mamy nadzieję, że dzięki tej nagrodzie sztuka Elżbiety Jabłońskiej znajdzie należne jej uznanie, także poza lokalnym kontekstem.
Hanna Wróblewska - Przewodnicząca Jury

autorka instalacji, fotografii, działań performatywnych i akcji artystycznych. Studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1990–1995). Od 1996 pracuje w Zakładzie Rysunku tej uczelni. W jej dorobku znajdują się działania oparte na współpracy z instytucjami kultury i publicznością, projekty aktywizujące różne środowiska oraz próby kuratorskie. Była zwyciężczynią pierwszej edycji konkursu Spojrzenia 2003 — Nagroda Fundacji Deutsche Bank. Praca artystki w kolekcji Zachęty.

Jeden z najaktywniejszych polskich performerów. Jego akcje, choć przewrotne i ironiczne, poruszają fundamentalne zagadnienie tożsamości we współczesnym społeczeństwie, zdeterminowanym przez kulturę masową. Mają one udowadniać istnienie artysty, który w tysiącach druków powiela swój miniaturowy autoportret (prezentowany na wystawie projekt Help!), zamawia kilkanaście własnych portretów, zleca firmie detektywistycznej śledzenie samego siebie, przeprowadza ankietę z pytaniem „Czy Oskar Dawicki istnieje?”. Odpowiedź nigdy nie jest jednoznaczna, tak jak i wizerunki Dawickiego stworzone przez otoczenie. I tak dwanaście portretów z pokazywanej Kolekcji zostało wykonanych przez ulicznych rysowników w dwunastu miastach Europy. Te różnorodne wizerunki artysty można porównać z artystą „prawdziwym”, widocznym na filmie dokumentującym akcję.

Performer, rzeźbiarz, twórca instalacji i filmów wideo, znany m.in. ze swoich figuratywnych rzeźb – autoportretów oraz akcji angażujących lokalną społeczność. Efektem jednej z nich - Bródno 2000 był wielki świetlny napis „2000” utworzony ze świateł zapalonych w oknach bródnowskiego mrówkowca. Althamera interesuje społeczny wymiar sztuki i jej związek z życiem przeciętnego człowieka. W ramach tej wystawy stworzył projekt Szatnia. Zachętowskim szatniarzom „polepszył” warunki pracy. Na ich nieśmiałe życzenie w szatni zawisnął obraz Zachęta Edwarda Dwurnika, wstawiono tam komputer z dostępem do Internetu, szatniarzom dostarczono interesującą lekturę, przedłużono im umowę o pracę. W ten sposób stali się oni nie tyle integralną częścią artystycznego projektu, co sami zadecydowali o jego kształcie.

Znany jest z licznych, niekonwencjonalnych działań z pogranicza performensu i happeningu. Działania te są zawsze niezwykle dyskretne i niemal w niezauważalny sposób ingerują w naszą codzienność. Bodzianowski stwarza sytuacje śmieszne w swej absurdalności, tak jak absurdalne wydaje się to, że nie dba on o rozgłos i promocję, a swoich akcji właściwie nie zapowiada. Ich jedynymi świadkami i uczestnikami stają się przypadkowi przechodnie, a jedyną dokumentacją są zdjęcia lub amatorskie filmy. Na wystawie Bodzianowski pokazuje filmową dokumentację jednego ze swoich najnowszych zdarzeń pt. Latający Holender - rejsu żaglówką po stawie w katowickim parku oraz cykl „obrazów” Atrament sympatyczny, które umieścił nie w salach wystawowych, ale w pokojach biurowych Zachęty. Nie są to właściwie obrazy, ale ich pięknie wykaligrafowane opisy, np.: „Na ciemnym, prawie czarnym tle, esowatą linią pnie się ku górze giętka łodyga malwy. Drobne listki oplatają się niczym bluszcz wokół łodygi. Sam kwiat zwrócony wyraźnie w lewo równoważy całość kompozycji.”

Mówi o swoim dystansie i fascynacji minionymi dekadami w sztuce, posługując się zarówno obrazami jak i kadrami wideo. Na wystawie pokazuje film wideo Kompozycja przekątna III z harmonijnymi kadrami, w które wpisana jest intrygująca obecność dwóch kobiet oraz neon nawiązujący do podręcznikowych dzieł sztuki lat 60. Fascynacja Ołowskiej stylistyką wydawanego w Polsce w latach 60. legendarnego dziś pisma "Ty i ja" oraz ironiczne przeniesienie tamtej epoki w czas teraźniejszy tworzą jakby przecięcia historii sztuki z jej marginesami, czasu aktualnego z historycznym.

urodziła się w 1972 w Rykach, mieszka i pracuje w Warszawie. W latach 1992–1993 studiowała w Schola Posnaniensis — Wyższej Szkole Sztuki Stosowanej, w latach 1993–1998 na Wydziale Malarstwa poznańskiej ASP oraz w Rijksakademie van Beeldende Kunsten w Amsterdamie (studia podyplomowe, 1999–2000). W 2003 roku otrzymała prestiżową nagrodą Baloise Art Prize oraz Paszport Polityki w dziedzinie sztuk wizualnych. Jest laureatką stypendium Fundacji Scheringa (2004) w Künstlerhaus Bethanien w Berlinie. W roku 2007 reprezentowała Polskę na 52 Biennale Sztuki w Wenecji.

Autorka performensów i akcji artystycznych, których tematem są zwyczajne, banalne zajęcia. Artystka burzy różne stereotypy dotyczące charakteru i sposobów wystawiania dzieł sztuki. Szydełkuje, sprząta, uprawia ogródek, obiera ziemniaki – wszystko to pod szyldem artystycznego wydarzenia. W ramach wystawy „Spojrzenia 2003” umieściła wełnianego wróbla na neoklasycystycznej rzeźbie Gladiatora w holu Zachęty, a na trawniku przed Zachętą karmnik dla ptaków, który jest makietą budynku galerii. Jej zaproszenie do Zachęty wysłane do przyjaciół pocztą elektroniczną opatrzone było hasłem „Dokarmiaj niebieskie ptaki”.

Zajmuje się głównie mediami elektronicznymi. Tworzy filmy wideo i fotografie. Interesuje go cyfrowa rzeczywistość jako nowy, rozległy obszar manipulacji. Jest członkiem grupy CUKT, która w czasie wyborów prezydenckich w 2000 stworzyła wirtualną kandydatkę na prezydenta Wiktorię CUKT. Ostatnio zainteresowania Wyrzykowskiego przeniosły się w stronę rzeczywistości społecznej i politycznej współczesnej Ukrainy, gdzie artysta obecnie mieszka. Obrońcy to seria wielkoformatowych fotografii zestawionych z ich mniejszymi odpowiednikami. Do większych fotografii pozują żołnierze Armii Ukraińskiej wg wzoru zaczerpniętego z reklam ekskluzywnych perfum. Wyrzykowski zderza zachodnioeuropejski świat mediów z trochę prześmiewczym, ale i smutnym obrazem podążających za zachodnimi wzorcami społeczeństw Europy Wschodniej.
SPOJRZENIA 2003
Nagroda Fundacji Kultury Deutsche Bank
14.11 – 09.12.2003
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Zobacz na mapie
Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela godz. 12–20
czwartek – wstęp wolny
kasa biletowa czynna do godziny 19.30