Data powstania: 04.12.2018

prowadzenie: dr hab. Monika Murawska, dr hab. Mateusz Salwa, dr Piotr Schollenberger 

Kanon to artystyczny wzorzec określający reguły tworzenia, jak i odbioru dzieł sztuki. Opisuje to, co właściwe i dopuszczalne, co mieści się w ogólnie przyjętych ramach. Ramy te nie mają jednak zazwyczaj charakteru arbitralnego — nie zostały skonstruowane wedle czyjegoś widzimisię . Na ogół uznaje się, że mają pochodzenie historyczne. Wynikają z pewnej ciągłości czasowego następstwa, z linii wpływów, które kształtują teraźniejszość. Historia staje się w ten sposób bramą prowadzącą do tego, co naturalne, spontaniczne, oczywiste. Tego, co wchodzi w obręb kanonu nie sposób odrzucić — wyrasta ono z czasu, niczym roślina z ziemi. Czy jednak z tą nieustępliwością wpływu należy się zgodzić? Osiemnastowieczny spór starożytników z nowożytnikami uświadomił artystom, że być współczesnym to czasem być niewiernym temu, co minione. Immanuel Kant podkreślał rolę geniusza zdolnego wytworzyć własne reguły postępowania, wolnego od odgórnie przyjętych wzorców sztuki oraz mechanicznych powtórzeń. Awangarda artystyczna XX wieku nauczyła nas, że zerwanie z tradycją otwiera na to, co nowe. Przynajmniej od czasów Nietzschego wiemy, że niewczesność, anachronia to stanowiska obserwacyjne, z których widać dalej i więcej.  Jak jednak opisać tę dialektykę ciągłości i zerwania? Lęk przed minionym i oczekiwanie nowego mieszczą się w tym samym horyzoncie. Zerwać z kanonem to w pewnym sensie wyjść poza czas, a przynajmniej zerwać z wizją czasowego następstwa. Bieg dziejów sztuki nie ma jednego kierunku, lecz bezustannie meandruje, a czasem nawet przyzwala na przeskok, albo przetrwanie tego, co minione w ukrytej postaci. Destylat historii jako układ wzorców i wartości nie unosi się wcale nad naszymi głowami. Albo go sami stworzymy i utrwalimy, albo będziemy z nim walczyć. Zarówno wiara w jego istnienie oraz bunt przeciwko niemu sprawiają, że możemy samych siebie określić. Wydaje się, że właśnie to pozostaje niezmienne, pytanie: kim my jesteśmy dziś w odniesieniu do pamięci o tym, co minione? Czym jest prze-życie pewnych form, kształtów, tematów zasiedlających sferę zmysłów i artystycznych przedstawień? Trwają one czy żyją? Ciążą w dół, czy ciągną do góry? Na spotkaniu przyjrzymy się różnorodnym sposobom opisywania i radzenia sobie z kanonem w sztuce.