Data powstania: 13.01.2025

Centralnym punktem wykładu jest próba spojrzenia na twórczość Magdaleny Abakanowicz (1930–2017) poprzez pryzmat jej tatarskich korzeni, kwestii do tej pory marginalizowanej. Wiedza ta pozwala we wczesnych pracach tekstylnych artystki z latach 60. XX wieku dostrzec ich strukturalne podobieństwo do tatarskiej architektury nomadycznej, a przez to odwołania do wędrownego stylu życia związanego z tradycjami pastoralnymi. Takie odczytanie jej twórczości może stać się ważnym przykładem próby „kreolizacji” polskiej historii sztuki poprzez zaproponowanie alternatywnego dla „formy narodowej” modelu.

W ramach wykładu twórczość Abakanowicz została umieszczona w szerszym kontekście Eurazji, diaspory tatarskiej i historii rosyjskiego imperializmu. Ważnym kontekstem będzie historia Tatarów Krymskich – zarówno w powiązaniu z powojennym ludobójstwem, jak i obecną aneksją półwyspu przez armię rosyjską. Przyjrzymy się, jaką rolę odegrali Tatarzy w koncepcji EURASII niemieckiego artysty Josepha Beuysa, jak również w pracach i performansach współczesnej tatarskiej artystki Nazilyii Nagimovej.

Wspólnoty tatarskie zamieszkujące dzisiejsze pogranicze Polski, Białorusi i Litwy należą do najstarszych wspólnot muzułmanów sunnickich w Europie.  Już od XV wieku ich historia była blisko związana z losami Rzeczypospolitej. Dziś ich obecność może stanowić ważny punkt wyjścia dla szerszej dyskusji na temat kluczowych zmian geopolitycznych zachodzących wskutek rosyjskiej aneksji Krymu, kryzysu uchodźczego na wschodniej granicy, a także odradzającej się pamięci związanej z sowieckim kolonializmem.