Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 19.08 (WT) 12:30
    Obrazy malowane kolorem i światłem. Warsztaty otwarte dla dzieci w wieku 7-13
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • kolorowa grafika promocyjna z książką
    19.08 (WT) 18:00
    Letnie spotkanie Klubu Książki
    Eileen Gray. Dom pod słońcem
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 20.08 (ŚR) 16:00
    Sierpniowy cykl zajęć choreograficzno-ruchowych w Zachęcie | Ciała naprzód!
    Warsztaty choreograficzne z Michałem Przybyłą 
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 20.08 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Praca, płeć i sztuka w czasach wiary w postęp: pokaz filmu Stanisława Barei „Małżeństwo z rozsądku”
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • tłum ludzi zgromadzonych na schodach zachęty
    21.08 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 21.08 (CZW) 16:00
    Sierpniowy cykl zajęć choreograficzno-ruchowych w Zachęcie | Ciało w kryzysie, ciało w dialogu
    Warsztaty ruchowe z Izą Szostak
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.08 (PT) 12:30
    Malarstwo dla dzieci. Warsztaty dla dzieci w wieku 7-13
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 22.08 (PT) 16:00
    Sierpniowy cykl zajęć choreograficzno-ruchowych w Zachęcie | O historii tańca w Polsce
    Wykład performatywny Izabeli Niepokój
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • zdjęcie, osoba w przestrzeni wystawy
    23.08 (SOB) 12:15
    Oglądamy razem wystawę! Oprowadzanie w języku polskim prostym
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • osoba w neonowym kolorowym pomieszczeniu
    23.08 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 23.08 (SOB) 16:00
    Sierpniowy cykl zajęć choreograficzno-ruchowych w Zachęcie | Zróbcie miejsce dla pokraki!
    Laboratorium choreograficzne z Katarzyną Żeglicką
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    24.08 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny