Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 20.05 (WT) 18:00
    Myśleć jak rośliny. Warsztaty z tworzenia mandragory
    Warsztaty dla młodzieży 14+ i dorosłych
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 21.05 (ŚR) 18:00
    Projekcja filmu „Velvet Buzzsaw”
    Andrea Fraser. Sztuka musi wisieć
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.05 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 23.05 (PT) 18:00
    Gdy algorytm jest twoim szefem
    Spotkanie z grupą osób kurierskich Zentrale
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 24.05 (SOB) 16:00
    Serce. Słońce
    Performans „Jesteś słońcem” Moniki Waraxy
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 24.05 (SOB) 16:30
    Serce. Słońce. Małgorzata Szandała, Marta Szulc, Monika Waraxa
    Warsztaty dla dorosłych
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • 25.05 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 26.05 – 28.05.2025
    Sztuka Edukacji. Uczymy się od was. Gdańsk
    Konferencja dla osób edukatorskich
    GdańskGdańsk
  • 27.05 (WT) 18:00
    Spotkanie Klubu Książki Zachęta – Śmierć przed obrazem
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 28.05 (ŚR) 17:00
    „Agnieszka…. Morawińska, co ty tutaj robisz?”
    Projekcja filmu dokumentalnego
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 29.05 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 30.05 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć
    Oprowadzanie dla osób 60+ po wystawie „PAKUI HARDWARE. PROGI/THRESHOLDS”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta