Wspólna przestrzeń a dwa światy. O zawodzie służącej i realiach jej pracy w Polsce międzywojennej
Spotkanie z Moniką Piotrowską-Marchewą z udziałem autora wystawy Szymona Zakrzewskiego

Miejsce Projektów Zachęty
wstęp wolny

27

Już na początku XX wieku zatrudnianie służby domowej w miejskich domach bywało uważane za relikt przeszłości, a jej praca za rodzaj „półniewolnictwa”, jednak trwało w najlepsze również po odzyskaniu niepodległości, w Polsce międzywojennej. Przeważającą część tej grupy zawodowej – a mówimy o niemal półmilionowej armii domowych pracowników – stanowiły dziewczęta z ubogich warstw wiejskich, których obecność w gospodarstwach rolnych uważano za „zbędną”. Archaiczny porządek społeczny „państwa” i ich służących zaczął się załamywać dopiero po II wojnie światowej. Co wiemy o ich codzienności, o relacjach z pracodawcami, o realiach i skutkach współdzielenia przestrzeni domowej? Czego służące obawiały się najbardziej? Kogo przejmował ich los i dlaczego najczęściej była to policja?


Monika Piotrowska-Marchewa – historyczka, doktorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się dziejami warstw najuboższych oraz historią aktywności społecznej i pracy zawodowej kobiet w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Autorka książek: „Potrzebne państwu polskiemu”. Nauczycielki w systemie publicznych szkół powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939 (Kraków 2023); Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863 (Toruń 2004) i licznych artykułów na temat służby domowej, nauczycielek oraz aktywizmu i pracy filantropijnej kobiet. Współautorka Ludowej historii kobiet (Warszawa 2023).

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 18.01 – 30.03.2025
    Szymon Zakrzewski. Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych

    Archiwum Przedmiotów Wyobrażonych zajmuje się pisaniem alternatywnej historii polskiego designu. Jego celem jest poszukiwanie projektantek i projektantów, którzy swoimi realizacjami próbowali odpowiadać na problemy osób wykluczonych w Polsce w XX wieku.

    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 11.10 (SOB) 13:00
    Wyobrażenie rodziny
    Warsztaty ruchowe w duetach, towarzyszące wystawie „Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 11.10 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    12.10 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie | Brak miejsc
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 12.10 (ND) 12:15
    Oprowadzanie kuratorskie Michaliny Sablik po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.10 (ND) 14:15
    Niedzielne oprowadzanie po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.10 (WT) 18:00
    Surrealistyczne przestrzenie. Życie i sztuka Leonory Carrington
    Premiera książki
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 15.10 (ŚR) 11:00
    MAMY czas dla sztuki
    Spotkanie dla rodziców i osób opiekującymi się małymi dziećmi w wózkach, chustach i nosidełkach 
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.10 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Pokaz filmu Control (reż. Anton Corbijn, 2007)
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 16.10 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.10 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć. Oprowadzanie dla dorosłych 60+ po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • grafika; na białym tle napis MOŻESZ oraz logo Festiwalu Kultury bez Barier
    17.10 (PT) 17:00
    Zachęta Miga!
    Oprowadzanie i warsztaty o edukacji seksualnej w PJM na wystawie Joanna Fluder „Śluz”. Zachęta na FKBB 2025
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 18.10 (SOB) 16:00
    Lary i penaty – spotkanie w czasie BAZARCH
    Teatr Komuna WarszawaTeatr Komuna Warszawa