Konferencja w języku polskim i angielskim tłumaczona symultanicznie

Wystawa Wojciech Zamecznik.  Foto-graficznie pokazuje twórczość tego autora ze szczególnym uwzględnieniem relacji pomiędzy projektowaniem graficznym a fotografią. Choć Zamecznik nie był profesjonalnym fotografem, to wykonane przez niego liczne zdjęcia dobrze ukazują atmosferę swoich czasów; widać w nich także inspiracje konkretnymi nurtami  fotografii powojennej. Konferencja towarzysząca wystawie ma przywołać szeroki, międzynarodowy kontekst twórczości polskiego artysty. Z jednej strony, składała się nań fotografia subiektywna, animowana w Europie przez Otto Steinerta, z drugiej — fotografia dokumentalna spod znaku wystawy Rodzina człowiecza Edwarda Steichena, ale także eksperymenty ze światłem László Moholy-Nagya. Dzięki wystąpieniom wybitnych znawców tych tematów, a także udziałowi polskich specjalistów od fotografii okresu powojennego, na konferencji pojawi się kilka równolegle prowadzonych wątków, co pozwoli na pogłębione zrozumienie twórczości Zamecznika. Na tym tle przedstawiona zostanie historia pracy związanej z opracowaniem archiwum artysty, wystawa indywidualna Zamecznika w Zachęcie oraz projekt wystawy w Musée de l’Elysée w Lozannie.

PROGRAM KONFERENCJI

• 10–10.15 Wprowadzenie: Hanna Wróblewska (Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki) i Karolina Ziębińska-Lewandowska (Musée national d’art moderne, Centre Pompidou, Paryż)
• 10.15–10.45 Piotr Rypson (Muzeum Narodowe w Warszawie) Berman: montażysta opozycji — montażysta władzy
• 10.45–11.15 Kamila Leśniak (Muzeum Lubelskie w Lublinie)
  Rodzina człowiecza / The Family of Man w Polsce. Fotografia humanistyczna pomiędzy awangardą a propagandą
• 11.15–11.45 Matthew S. Witkovsky (Art Institute of Chicago)
  Znaki elementarne: pisanie jako medium w twórczości László Moholy-Nagya
• 11.45–12.15 Florian Ebner (Museum Folkwang, Essen)
  „Czysta kreacja fotograficzna”  w niemieckiej fotografii po II wojnie światowej. Powszechna propaganda i nieustające eksperymenty
• 12.15 Dyskusja
• 13–14.30 Przerwa
• 14.30–15 Karolina Ziębińska-Lewandowska (Musée national d’art moderne, Centre Pompidou, Paryż)
  Wojciech Zamecznik widziany poprzez archiwum
• 15–15.30 Anne Lacoste (Musée de l’Elysée, Lozanna)
  Wojciech Zamecznik: Fotografia pod każdą możliwą postacią
• 15.30 Dyskusja

Abstrakty

Kamila Leśniak (Muzeum Lubelskie w Lublinie)
Rodzina człowiecza / The Family of Man w Polsce. Fotografia humanistyczna pomiędzy awangardą a propagandą

Wystawa The Family of Man, stworzona przez Edwarda Steichena w 1955 roku, jest dzisiaj postrzegana nie tyle jako istotne zjawisko w historii światowej fotografii, ile raczej jako punkt wyjścia do dyskusji o społecznych, ekonomicznych i ideologicznych napięciach okresu zimnej wojny. Krytyczne wobec projektu teksty weszły do kanonu piśmiennictwa o medium fotografii, jego znaczeniu i miejscu w kulturze. Prześledzenie recepcji wystawy w poszczególnych krajach, do których trafiła ona pod auspicjami United States Information Agency w latach 50. i 60. XX wieku, odsłania często nieoczekiwane artystyczne oraz polityczne konfiguracje niekoniecznie wpisujące się w dominujące narracje. Jak wystawa Rodzina człowiecza /The Family of Man została odebrana w Warszawie, gdzie trafiła w 1959 roku? Czy jej równościowe przesłanie, wyrażone hasłem „we are all alike”, przekonało polskich odbiorców? I wreszcie, jakie znaczenie miała ona dla refleksji o medium fotografii, dla praktyki fotograficznej i wystawienniczej?

Matthew S. Witkovsky (Art Institute of Chicago)
Znaki elementarne: pisanie jako medium w twórczości László Moholy-Nagya

László Moholy-Nagy (obywatel Stanów Zjednoczonych, urodzony na Węgrzech, 1895–1946) był prawdopodobnie najpłodniejszym pisarzem spośród wszystkich artystów. Był autorem (i w dużej mierze redaktorem) trzech książek i współautorem wielu innych, a w okresie od 1922 roku do śmierci w przybliżeniu co 4 do 6 tygodni wygłaszał także wykład lub publikował nowy esej. Choć najbardziej znany jest jako artysta multimedialny, można powiedzieć, że swoim głównym medium uczynił pisanie. Jego stosunku do pisania nie cechowała przy tym stałość ani systematyczność. Było ono dla artysty podstawową, życiodajną substancją, podobnie jak światło, które cenił i wychwalał; te znaki elementarne miały jednak dla Moholy-Nagya rozmaite znaczenie w różnych okresach życia. Stosował zróżnicowane systemy zapisu; we wczesnych latach 20. interesowała go fotografia i „pisanie światłem”, pod koniec dekady skierował uwagę w stronę administracji i wydawnictw (od liter do nagłówków), a w latach 30. i 40. eksplorował różne odmiany „kontrolowanego bazgrania”, które pokrywało ściśle powierzchnię jego prac, przecząc głoszonej przez artystę pochwale czytelności.

Florian Ebner (Museum Folkwang, Essen)
„Czysta kreacja fotograficzna”  w niemieckiej fotografii po II wojnie światowej. Powszechna propaganda i nieustające eksperymenty

W 1988 roku Otto Steinert, fotograf i jedna z kluczowych postaci ruchu Subjektive Fotografie, opublikował tekst O możliwościach twórczych fotografii. Stał się on jednym z manifestów ruchu i przedmiotem gorących dyskusji na polu teorii powojennej niemieckiej fotografii. Steinert proponował cztery „etapy doskonałości”, z których najwyższy stopień stanowiła „czysta kreacja fotograficzna”, obejmująca fotogramy i luminografie.
Wykład próbuje odnieść tę teorię do praktyki fotograficznej Steinerta i osadzić jej założenia w jej kontekście, ze szczególnym naciskiem na retorykę i paradoksy wywołanej przez nią debaty. Prace Petera Keetmana i Kiliana Breiera posłużą jako przykład fotografii, która w pewien sposób podąża za radykalną koncepcją „czystej kreacji fotograficznej” i jako taka koresponduje z twórczością Wojciecha Zamecznika.

Karolina Ziębińska-Lewandowska (Musée national d’art moderne, Centre Pompidou, Paryż)
Wojciech Zamecznik widziany poprzez archiwum

Jeśli Wojciech Zamecznik może być postrzegany dzisiaj jako projektant wszechstronny, to stało się tak w dużej mierze dzięki jego przepastnemu archiwum, które było pieczołowicie przechowywane przez jego syna, Juliusza Zamecznika. Poza plakatami, które należą do dość dobrze rozpoznanej części dorobku artysty, większość realizacji miała charakter efemeryczny. Spuścizna, w której krzyżują się dokumenty związane z pracą zawodową i z życiem prywatnym, objęta w 2011 roku opieką przez Fundację Archeologia Fotografii, była stopniowo przekształcana w archiwum. Wgląd w część prac i odkryć pozwoli uzyskać szerszą perspektywę dla pokazywanej w Zachęcie wystawy.

Anne Lacoste (Musée de l’Elysée, Lozanna)
Wojciech Zamecznik: Fotografia pod każdą możliwą postacią

Wojciech Zamecznik mówił, że chciałby zostać zawodowym fotografem. O ile słynie on z nowatorskiego podejścia do fotografii jako tworzywa wykorzystywanego w grafikach, które owocowało ciągłym eksperymentowaniem z medium, o tyle wykorzystywanie przez niego aparatu w celu rejestrowania najbliższego otoczenia jest mniej znane. Wykład skupi się na zbiorze „tradycyjnych” fotografii, których setki artysta wykonał w ciągu swojego życia, obrazując życie prywatne, podróże zagraniczne, a także pracując na zlecenie. Zbiór ten zostanie poddany analizie w kontekście twórczości Zamecznika.

Prelegenci

Piotr Rypson, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie literaturoznawstwa, od 2012 roku zastępca dyrektora ds. naukowych w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wykładał gościnnie na różnych uczelniach w Europie i Stanach Zjednoczonych — m.in. w Rhode Island School of Design w Providence. W latach 1990–2009 kurator licznych wystaw prezentujących sztukę współczesną, historię wzornictwa, książkę artystyczną, literaturę wizualną itp. Autor siedmiu książek i ponad dwustu artykułów dotyczących sztuki, architektury informacji, komunikacji wizualnej i literatury. Do jego najnowszych publikacji należą: Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1949(2011) i Kilométrage. Jan Brzękowski und seine Künstlerwelten (2011). W 2015 roku był kuratorem wystawy przedstawiającej twórczość Tadeusza Peipera i jego związki ze środowiskiem międzynarodowej awangardy. Obecnie pracuje nad książką o powojennej historii polskiego wzornictwa.

Kamila Leśniak, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie historii sztuki, autorka tekstów krytycznych, redaktorka. Zajmuje się historią fotografii i krytyki fotograficznej, a także różnymi obszarami polskiej sztuki współczesnej. Laureatka Nagrody im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa (2014) za rozprawę doktorską poświęconą recepcji wystawy Rodzina człowiecza / The Family of Man w Polsce .

Matthew S. Witkovsky kieruje działem fotografii w Art Institute of Chicago. Współpracuje z tym ośrodkiem także jako kurator przy przygotowaniu wystawy retrospektywnej poświęconej twórczości László Moholy-Nagya, której wernisaż odbędzie się w październiku. Od lat 80. współpracuje z wieloma muzeami i galeriami sztuki jako kurator ponad dwudziestu wystaw; jest autorem dziesięciu książek i kilkudziesięciu artykułów dla czasopism takich jak „October", „Artforum" i „The Art Bulletin". Wybrane katalogi wystaw: Foto: Modernity in Central Europe, 1918–1945 (2007); Light Years: Conceptual Art and the Photograph, 1964–1977 (2011); Christopher Williams: The Production Line of Happiness (2014); Sarah Charlesworth: Stills (2014).

Florian Ebner, od 2012 roku dyrektor zbiorów fotografii Museum Folkwang, Essen. W 2015 roku był kuratorem Pawilonu Niemieckiego na 56 Biennale Sztuki w Wenecji. W latach 2009–2012 zajmował stanowisko dyrektora Museum für Photographie Braunschweig, a w latach 2008–2009 kierował zbiorami fotografii Berlinische Galerie Museum of Modern Art. Wcześniej wykładał fotografię w Academy of Visual Arts  w Lipsku. Wybrane wystawy i publikacje: Cairo. Open City New Testimonies from an Ongoing Revolution (2013); Rhetorik der Bilder (2011);(Mis)Understanding Photography. Works and Manifestos (2014).

Karolina Ziębińska-Lewandowska, doktor nauk humanistycznych w dziedzinie historii sztuki. Od 2014 roku kuratorka działu fotografii w Musée national d'art moderne, Centre Pompidou. Współzałożycielka i prezeska Fundacji Archeologia Fotografii w latach 2008–2014. W latach 1999–2010 kuratorka Zachęty Narodowej Galerii Sztuki. Wybrane publikacje: Między fotografią a eksperymentem. Fotografia w polskich magazynach fotograficznych z lat 1946–1989 (2014);Dokumentalistki. Polskie fotografki XX wieku (2008); Allan Sekula. Polonia i inne opowieści (2010);Zbigniew Dłubak. Body Structures (2013); Les années 1980, l'insoutenable légèreté. Photographies, films (2016).

Anne Lacoste, doktor historii sztuki, od 2011 roku kuratorka Musée de l'Elysée. W latach 2004–2011 kuratorka działu fotografii J. Paul Getty Museum w Los Angeles. Jej projekty kuratorskie i publikacje dotyczące historii fotografii obejmują m.in. monografie Felice Beato, Irvinga Penna, Luca Delahaye'a i Philippe'a Halsmana, a także wystawy zbiorowe, m.in. reGeneration 3: Which Approaches to Photography?. Interesuje się także badaniem historii i specyfiki medium — estetyką Photobooth, praktyką fotograficzną w archeologii, kolekcjami prywatnymi, portretem i archiwami fotograficznymi. Obecnie pracuje nad projektami dotyczącymi historii projekcji fotografii (2017), praktykami fotograficznymi Jeana Dubuffeta (2017) i monografią Martine Franck (2018).

Organizatorzy:

Partner technologiczny: