Agnieszka Jelewska, Michał Krawczak
Humanities /Art /Technology Research Center
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Żyjemy na planecie, której nie możemy już nazywać po prostu Ziemią. Przemiany, których byliśmy i wciąż jesteśmy świadkami w związku z rozwojem nauki i technologii nuklearnej, przyspieszenie polityk państwowych współzależnych od energii i procedur wojskowych, skłaniają nas do prowokacyjnego twierdzenia, że pod wieloma względami Ziemi już nie ma, jej miejsce zajmuje projekt zwany przez nas Nuklearną Gają. Jego bezpośrednia historia zaczyna się na skrzyżowaniu odkryć związanych z rozszczepieniem atomu i technologiami umożliwiającymi opanowanie energii z tego procesu. Nuklearna Gaja jest konsekwencją splotu decyzji politycznych, wojskowych, ekonomicznych i naukowych podjętych jeszcze w latach czterdziestych XX wieku, związanych z planowanym rozwojem nowych technologii militarnych. Spoglądając szerzej, Nuklearna Gaja ma również swoje korzenie kolonialne, najwyraźniej ujawniające się w ramach kapitalizmu wydobywczego wdrażającego dyrektywy reżimu nuklearnego. W ostatnim czasie jednak weszliśmy w kolejną fazę rozwoju projektu Nuklearnej Gai, erę „nuklearnego renesansu”, którego jedną ze strategii jest stosowany przez Rosję wobec Ukrainy nuklearny terroryzm. W ramach tych strategii elektrownie jądrowe, mające być symbolem pokojowego atomu, stają się proxy-bombami.

W czasie wykładu omówimy wyżej wspomniane procesy i koncepcje naukowe zestawiając je z nowymi praktykami medialnymi (artystycznymi, naukowymi i aktywistycznymi) dokumentującymi nuklearną przemoc wobec ludzi i środowiska, a także starającymi się odzyskiwać pamięć i kształtować społeczną wiedzę o wydarzeniach nuklearnych z odległej i bliższej przeszłości.

Materiały, które będą omawiane w czasie wykładu pochodzą z książki Nuclear Gaia. Media Archives of Planetary Harm autorstwa Agnieszki Jelewskiej i Michała Krawczaka, która zostanie opublikowana w Intellect Books w 2025 roku.

Agnieszka Jelewska — dr hab., profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, współzałożycielka Humanities /Art /Technology Research Center. Badaczka, teoretyczka mediów, kuratorka projektów art&science. Bada przede wszystkim transdyscyplinarne relacje pomiędzy nauką, sztuką, kulturą i technologią w XX i XXI wieku, ich wymiar społeczny i polityczny. Autorka książek m.in. Sensorium. Eseje o sztuce i technologii (2013), Ekotopie. Ekspansja technokultury (2013), Nuclear Gaia. Media Archives of Planetary Harm (z M. Krawczakiem, 2025), Aesthetics of Radical Truth. Collaborative Media Practices Against Violence (z M. Krawczakiem, 2025), redaktorka książek Sztuka i technologia w Polsce. Od cyberkomunizmu do kultury makerów (2014), Postcollectivity. Situated Knowledge and Practice (z M. Krawczakiem, J. Reidem, 2024).

Michał Krawczak — doktor nauk humanistycznych, adiunkt Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, współzałożyciel Humanities /Art /Technology Research Center. Zajmuje się krytycznymi teoriami mediów, sztuką medialną i formami przemocy medialnej będącej efektem kryzysu ekologicznego. Autor książek Ikona. Eseje o sztuce Mariny Abramović (2019), Nuclear Gaia. Media Archives of Planetary Harm (z A. Jelewską, 2025), Aesthetics of Radical Truth. Collaborative Media Practices Against Violence (z A. Jelewską, 2025). Redaktor książek Post-technological Experiences. Art-Science-Culture (2020), Postcollectivity. Situated Knowledge and Practice (z A. Jelewską, J. Reidem).