Autoportret jako praktyka od-twarzania. Spotkanie na wystawie „Maria Lassnig” z Ewą Toniak

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp wolny

Twórczość Marii Lassing można określić jako nieustanną walkę z konwencją portretową, redukującą podmiot do wizualnego schematu, kilku stałych elementów jak głowa, tułów, twarz. Tę ostatnią do zaledwie kilku punktów:  nosa, oczu i  ust — usankcjonowanej społecznie  maski.

Łacińskie  faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno  twarz, jak i  twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia.  Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.

W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też  „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”.  Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”. 

W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.

Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009),  Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 15.07 – 15.10.2017
    Maria Lassnig

    Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki prezentuje pierwszą w Polsce retrospektywę austriackiej artystki Marii Lassnig (1919–2014), jednej z najbardziej oryginalnych malarek XX wieku. Wystawa obejmuje kilkadziesiąt wielkoformatowych obrazów odzwierciedlających jej wieloletnią fascynację ludzkim ciałem i autoportretem. Prezentuje przekrój całej twórczości malarki.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • tłum ludzi zgromadzonych na schodach zachęty
    14.08 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 17:30)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.08 (PT) 16:00
    Performatywny spacer z Krzysztofem Maniakiem dla młodzieży w wieku 12–15
    zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)
  • 16.08 (SOB) 12:30
    Obrazy malowane kolorem i światłem
    Warsztaty z cyklu Co robi artyst(k)a? dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • dłoń pokazująca na rysunek na żółtym papierze
    16.08 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 16.08 (SOB) 16:00
    Spotkanie na trawie. Warsztaty z Krzysztofem Maniakiem dla młodzieży w wieku 15–19
    zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)zbiórka przy wazach na wodę (przed budynkiem Zachęty)
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    17.08 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 17.08 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach  
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.08 (ND) 12:30
    Obrazy malowane kolorem i światłem. Warsztaty rodzinne
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 19.08 (WT) 12:30
    Obrazy malowane kolorem i światłem. Warsztaty otwarte dla dzieci w wieku 7-13
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • kolorowa grafika promocyjna z książką
    19.08 (WT) 18:00
    Letnie spotkanie Klubu Książki Zachęta
    Eileen Gray. Dom pod słońcem
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa
  • 20.08 (ŚR) 16:00
    Sierpniowy cykl zajęć choreograficzno-ruchowych w Zachęcie | Ciała naprzód!
    Warsztaty choreograficzne z Michałem Przybyłą 
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 20.08 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Praca, płeć i sztuka w czasach wiary w postęp: pokaz filmu Stanisława Barei „Małżeństwo z rozsądku”
    Zachęta | sala kinowa (wejście od ul. Burschego, schodkami w górę)sala kinowa