Autoportret jako praktyka od-twarzania. Spotkanie na wystawie „Maria Lassnig” z Ewą Toniak

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp wolny

Twórczość Marii Lassing można określić jako nieustanną walkę z konwencją portretową, redukującą podmiot do wizualnego schematu, kilku stałych elementów jak głowa, tułów, twarz. Tę ostatnią do zaledwie kilku punktów:  nosa, oczu i  ust — usankcjonowanej społecznie  maski.

Łacińskie  faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno  twarz, jak i  twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia.  Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.

W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też  „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”.  Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”. 

W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.

Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009),  Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 15.07 – 15.10.2017
    Maria Lassnig

    Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki prezentuje pierwszą w Polsce retrospektywę austriackiej artystki Marii Lassnig (1919–2014), jednej z najbardziej oryginalnych malarek XX wieku. Wystawa obejmuje kilkadziesiąt wielkoformatowych obrazów odzwierciedlających jej wieloletnią fascynację ludzkim ciałem i autoportretem. Prezentuje przekrój całej twórczości malarki.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 07.04 – 09.04.2025
    Sztuka Edukacji. Uczymy się od was
    Konferencja dla osób edukatorskich
    SzczecinSzczecin
  • 11.04 (PT) 17:00
    Otwarta pracownia: Jak odbić film na papierze?
    Warsztaty z cyjanotypii dla osób 15+
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 12.04 (SOB) 14:15
    Saturday ArtWalk
    Guided tour in English
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.04 (SOB) 16:00
    Знайомимося з Захентою!
    НЕДІЛЬНІ ЕКСКУРСІЇ УКРАЇНСЬКОЮ МОВОЮ
    Захента — Національна галерея мистецтв.Захента — Національна галерея мистецтв.
  • 13.04 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzanie po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 13.04 (ND) 15:00
    Oprowadzanie choreograficzne po wystawie „Andrea Fraser. Sztuka musi wisieć”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.04 (CZW) 17:00
    Słowo i obraz. Warsztaty z poezji generatywnej
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)
  • 25.04 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć
    Oprowadzanie dla osób 60+ po wystawie „POZA SCENARIUSZEM. WARSZTAT FORMY FILMOWEJ”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 29.04 (WT) 17:00
    Jak poruszyć obraz?
    Warsztaty z animacji poklatkowej
    Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)Zachęta / sala warsztatowa (wejście przez hol główny)