Autoportret jako praktyka od-twarzania. Spotkanie na wystawie „Maria Lassnig” z Ewą Toniak

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp wolny

Twórczość Marii Lassing można określić jako nieustanną walkę z konwencją portretową, redukującą podmiot do wizualnego schematu, kilku stałych elementów jak głowa, tułów, twarz. Tę ostatnią do zaledwie kilku punktów:  nosa, oczu i  ust — usankcjonowanej społecznie  maski.

Łacińskie  faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno  twarz, jak i  twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia.  Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.

W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też  „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”.  Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”. 

W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.

Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009),  Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 15.07 – 15.10.2017
    Maria Lassnig

    Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki prezentuje pierwszą w Polsce retrospektywę austriackiej artystki Marii Lassnig (1919–2014), jednej z najbardziej oryginalnych malarek XX wieku. Wystawa obejmuje kilkadziesiąt wielkoformatowych obrazów odzwierciedlających jej wieloletnią fascynację ludzkim ciałem i autoportretem. Prezentuje przekrój całej twórczości malarki.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • 21.11 (CZW) 18:00
    Paradżanow – wielki egzorcysta kina radzieckiego
    Spotkanie z Vahramem Mkhitaryanem
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.11 – 24.11.2024
    Sztuka Edukacji. O cyfrowym doświadczaniu kultury
    Konferencja dla osób edukatorskich
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 22.11 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć
    Oprowadzanie dla dorosłych 60+ po wystawie „Paradżanow. Chcę minąć swój cień”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 23.11 – 24.11.2024
    Zachęta na Warszawskich Targach Sztuki
    2024
    EXPO XXIEXPO XXI
  • 23.11 (SOB) 18:30
    Ostatnia wieczerza. Deathstyle’owa książka kulinarna
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 23.11 (SOB) 20:00
    Koncert zespołu Nagrobki
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 24.11 (ND) 11:00
    Crash
    prezentacja projektów Pracowni 3D i Zdarzeń Wirtualnych II Wydziału Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 24.11 (ND) 12:15
    Niedzielne oprowadzania po aktualnych wystawach
    (godz. 12:15 i 14:15)
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 26.11 (WT) 18:00
    Spiskowcy wyobraźni. Surrealizm
    Spotkanie z Agnieszką Taborską
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 27.11 (ŚR) 17:30
    Spotkanie sieciujące | Networking meeting | MIGRART.WAW.PL
    Zachęta | sala kinowa (wejście przez wystawę)Zachęta | sala kinowa (wejście przez wystawę)
  • 29.11 (PT) 18:00
    Puste miejsce po radości
    Oprowadzanie autorskie Małgorzaty Niedzielko
    Miejsce Projektów ZachętyMPZ
  • Kalendarz adwentowy
    Warsztaty z cyklu Co robi artyst(k)a? dla rodzin z dziećmi w spektrum autyzmu
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta