IKONA. WYKŁAD MIROSŁAWA PIOTRA KRUKA
Cykl wykładów „Nowosielski w czterech odsłonach”
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp wolny, obowiązują zapisy
21
Ikony Jerzego Nowosielskiego stanowią przykład wykorzystywania wielowiekowej tradycji, czerpania z konkretnych wzorów ikon przedstawiających świętych. Charakterystyczna dla tego malarstwa jest płaszczyznowość form połączona z mocnymi kontrastami kolorystycznymi oraz wyraźnie zaznaczony kontur. W wielu z tych dzieł można zauważyć dynamiczną grę dużych jednobarwnych płaszczyzn z postaciami ludzi wpisanymi w neutralne tło. Centralnie umieszczana figura ludzka ma często nienaturalnie wydłużone proporcje, podobnie jest w otaczających świętą postać scenach przedstawiających wydarzenia z jej życia.
Możemy tu oglądać swoistą „historię w obrazkach” jak klatki filmowe, w których forma została sprowadzona do płaskich, podstawowych kształtów zamkniętych konturem, z zastosowaniem mocnych kontrastów barwnych.
Jerzy Nowosielski poprzez nowoczesne „ikonowe” postrzeganie rzeczywistości wprowadził jedną uniwersalną normę, zarówno dla wczesnych przedstawień motywów świeckich, jak i późniejszych — religijnych. Dzięki temu w jego dziełach, z jednej strony, szlachetności dostępowały rzeczy proste, z drugiej zaś widoczne było nowatorskie spojrzenie na kanoniczność tematów religijnych, co dało możliwość przywrócenia tej tematyce jej pierwotnego znaczenia.
Po wielu latach Nowosielski deklarował: „Ja, malarz polski narodziłem się duchowo w Ławrze Poczajowskiej”.
Cykl wykładów Anny Budzałek i Mirosława Piotra Kruka ma za zadanie odpowiedzieć na stawiane pytania. Poszczególne wątki twórczości Nowosielskiego stanowić będą kolejne odsłony opowieści o wyjątkowym artyście i jego wielowątkowych dziełach.
10.01, (ŚRODA), GODZ. 17:00
ODSŁONA PIERWSZA: ABSTRAKCJA. WYKŁAD ANNY BUDZAŁEK
21.01, (NIEDZIELA), GODZ. 13:00
ODSŁONA DRUGA: IKONA. WYKŁAD MIROSŁAWA PIOTRA KRUKA
24.01, (ŚRODA), GODZ. 17:00
ODSŁONA TRZECIA: PEJZAŻ. WYKŁAD ANNY BUDZAŁEK
31.01, (ŚRODA) GODZ. 17:00
ODSŁONA CZWARTA: CIAŁO. WYKŁAD ANNY BUDZAŁEK
Abstrakcja w twórczości malarza odnosi się przede wszystkim do bytu najwyższego, do transcendencji, której emanację stanowi światło, także światło wiedzy i olśnienie. Ikony przypominają o głębokiej wierze i duchowym aspekcie twórczości. Pejzaże przywodzą na myśl ujęcia filmowe, a ich kompozycja w znacznej mierze opiera się na zestawianiu płaskich i geometrycznych form. Ciało, w twórczości artysty, nie jest obiektem estetycznej kontemplacji. Malarz, dążył do ukazania ciała uświęconego, wyabstrahowanego z ziemskiej rzeczywistości.
Malarstwo Nowosielskiego wymyka się prostej interpretacji, artysta, wymagając od siebie intelektualnego wkładu, tego samego zdaje się oczekiwać od odbiorcy. Jego prace niepokoją, czasami irytują, są przesiąknięte tajemnicą i choć zazwyczaj proste w formie, płaskie i linearne są jak labirynt, który wymaga pójścia w głąb i znalezienia odpowiedniej drogi, by dzieło rozszyfrować i tym samym zrozumieć jego treść.
Anna Budzałek — historyczka sztuki, kuratorka sztuki nowoczesnej, muzealniczka. Absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i studiów kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kustoszka w Dziale Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Krakowie. Na co dzień zajmuje się polską sztuką po 1945 r. ze szczególnym uwzględnieniem twórczości kobiet w polskim życiu artystycznym oraz działalności I i II Grupy Krakowskiej. Autorka wielu wystaw o polskiej sztuce powojennej. Jedna z kuratorek Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI w. MNK, kuratorka wystawy „Jerzy Nowosielski” w Zachęcie.
Mirosław Piotr Kruk — historyk sztuki, nauczyciel akademicki, bizantynolog, od roku 2000 adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki Średniowiecznej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (obecnie kierujący zakładem na stanowisku profesora), od roku 1996 pracownik Muzeum Narodowego w Krakowie, od 2010 kustosz dyplomowany — opiekun kolekcji sztuki cerkiewnej w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka w Krakowie. Zajmuje się historią sztuki bizantyńskiej i pobizantyńskiej. Jest autorem wielu publikacji dotyczących tematu sztuki sakralnej wschodu. Współautor katalogu wystawy „Jerzy Nowosielski”.
-
17.11.2023 – 04.02.2024Jerzy Nowosielski
Wystawa przygotowana z okazji setnej rocznicy urodzin artysty prezentuje cztery wątki z jego twórczości: pejzaż, ciało, abstrakcję i ikonę. Pejzaże komponowane z płaskich, geometrycznych form, malowane z różnych perspektyw, przywodzą na myśl ujęcia filmowe. Drugi temat, ciało, nie jest tu obiektem estetycznej kontemplacji, ale staje się niemal geometryczną formą, jest uproszczone, zrytmizowane i anonimowe — artysta dążył do ukazania ciała uświęconego, wyabstrahowanego z ziemskiej rzeczywistości.
Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta