Autoportret jako praktyka od-twarzania. Spotkanie na wystawie „Maria Lassnig” z Ewą Toniak

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
wstęp wolny

Twórczość Marii Lassing można określić jako nieustanną walkę z konwencją portretową, redukującą podmiot do wizualnego schematu, kilku stałych elementów jak głowa, tułów, twarz. Tę ostatnią do zaledwie kilku punktów:  nosa, oczu i  ust — usankcjonowanej społecznie  maski.

Łacińskie  faciēs , pochodzące od od facere (tworzyć, robić), pierwotnie oznaczało zarówno  twarz, jak i  twór — kształt zewnętrzny. Rzeczownika „twarz” używano na określenie efektu tworzenia.  Zatem „od-tworzenie”, nadanie czemuś formy, można synonimicznie potraktować jak „od-twarzanie”, czyli odnalezienie w medium malarskim nieredukowalnego „ja”. Autoportret możemy za Freudem potraktować jak akt autobiograficzny — gwarantujący podmiotowi spójność.

W języku polskim, związek między twarzą a malarstwem jest bardzo bliski. Mówimy, że jakaś emocja „maluje się”, czy też  „odmalowała się” na czyjejś twarzy. O kimś, kogo spotykamy albo obserwujemy z niewielkiego dystansu powiemy, że stoimy z nim „twarzą w twarz”.  Twarz daje się jak tekst „czytać”. I możemy z niej wiele — na przykład czyjś nastrój, emocje — „wyczytać”. 

W czasie spotkania zastanowimy się nad autoportretem jako „miejscem autobiograficznym” Marii Lassing, artystki-nomadki rozszczepionej między dwoma kontynentami i trzema najważniejszymi dla europejskiej sztuki miejscami: Paryżem, Nowym Jorkiem i Wiedniem. I nad „operacjami na twarzy” — egzystencjalnym dziennikiem kobiety-artystki.

Ewa Toniak — doktor nauk humanistycznych, historyczka sztuki, adiunkt na Wydziale Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Interesuje się relacjami sztuki, przestrzeni i autobiografizmu, pamięcią kulturową i współczesnymi narracjami o PRL-u. Autorka książek: Olbrzymki. Kobiety i socrealizm (2008, 2009),  Śmierć bohatera (2015) i Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży (2015). Redaktorka naukowa tomu Kobiety i sztuka ok. 1960 r. (2010) oraz „Pamiętnika Sztuk Pięknych. T. 9, Sztuka polska 1944-1970” (Uniwersytet im. M. Kopernika, Toruń; ISnSŚ, Warszawa, 2015) i publikacji Natalia LL. Secretum et Tremor (2015). Autorka i kuratorka wystaw, m.in.: Alina Ślesińska (1926–1984) (2007), Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum (2011), Wolny strzelec (2013) w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki; Moore and Auschwitz w Tate Britain (2010); Natalia LL. Secretum et Tremor w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie (2015). Stypendystka rządu francuskiego i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.

Wydarzenie towarzyszące wystawie
  • 15.07 – 15.10.2017
    Maria Lassnig

    Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki prezentuje pierwszą w Polsce retrospektywę austriackiej artystki Marii Lassnig (1919–2014), jednej z najbardziej oryginalnych malarek XX wieku. Wystawa obejmuje kilkadziesiąt wielkoformatowych obrazów odzwierciedlających jej wieloletnią fascynację ludzkim ciałem i autoportretem. Prezentuje przekrój całej twórczości malarki.

    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
Nadchodzące wydarzenia
wszystkie
  • kobieta uprawiająca jogę w barokowym holu
    12.10 (ND) 10:45
    Joga w Zachęcie | Brak miejsc
    Zachęta | hol głównyZachęta | hol główny
  • 12.10 (ND) 12:15
    Oprowadzanie kuratorskie Michaliny Sablik po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 12.10 (ND) 14:15
    Niedzielne oprowadzanie po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 14.10 (WT) 18:00
    Surrealistyczne przestrzenie. Życie i sztuka Leonory Carrington
    Premiera książki
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 15.10 (ŚR) 11:00
    MAMY czas dla sztuki
    Spotkanie dla rodziców i osób opiekującymi się małymi dziećmi w wózkach, chustach i nosidełkach 
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 15.10 (ŚR) 18:00
    Se(a)ns sztuki
    Pokaz filmu Control (reż. Anton Corbijn, 2007)
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)
  • 16.10 (CZW) 12:15
    Czwartkowe oprowadzania po aktualnych wystawach
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 17.10 (PT) 12:15
    Patrzeć/Zobaczyć. Oprowadzanie dla dorosłych 60+ po wystawie „Joanna Fluder. Śluz”
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • grafika; na białym tle napis MOŻESZ oraz logo Festiwalu Kultury bez Barier
    17.10 (PT) 17:00
    Zachęta Miga!
    Oprowadzanie i warsztaty o edukacji seksualnej w PJM na wystawie Joanna Fluder „Śluz”. Zachęta na FKBB 2025
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 18.10 (SOB) 16:00
    Lary i penaty – spotkanie w czasie BAZARCH
    Teatr Komuna WarszawaTeatr Komuna Warszawa
  • 19.10 (ND) 13:15
    O czym wspólnie marzymy?
    Oprowadzanie kuratorskie po wystawie
    Zachęta – Narodowa Galeria SztukiZachęta
  • 20.10 (PN) 18:00
    Wspólne marzenia, wspólna troska
    Spotkanie z Paulem O’Neillem
    Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)Zachęta | wejście od ul. Burschego (schodami w dół)